پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

بررسی آثار یارانه انرژی بر تحقق توسعه پایدار با استفاده از مدل‌های تصمیم‌گیری چند معیاره MADM و رویکردهای ارزیابی TOPSIS و VIKOR مطالعه موردی کشورهای: ایران، چین، هندوستان، عربستان، روسیه، آلمان، آمریکا و ژاپن

نویسنده
علی محمدی پور
استادیار، گروه اقتصاد، واحد تبریز، دانشگاه پیام نور، تبریز، ایران و مشاور اقتصادی، گروه انرژی، انجمن اقتصاد انرژی ایران، تهران، ایران
چکیده
با عنایت به سیاست­گذاری بین­المللی از سال 2015 مبنی بر حرکت در مسیر توسعه پایدار و بنا به تضاد پرداخت یارانه انرژی با اهداف توسعه پایدار( SDG[1] ) ، مطالعه حاضر به بررسی آثار پرداخت یارانه بر تحقق توسعه پایدار در کشورهای منتخب می­پردازد. به این منظور، با طراحی و ساخت شاخص ترکیبی توسعه پایدار، عملکرد 5 کشور اول جهان به­لحاظ پرداخت بیشترین یارانه انرژی، با اقتصادهای بزرگ جهان از حیث بالاترین میزان GDP (عمدتاً بدون پرداخت یارانه انرژی) مورد ارزیابی قرار گرفته است. شاخص ترکیبی هدف بر اساس طراحی مدل­های تصمیم­گیری چند معیاره و استفاده از رویکردهای هفتگانه: Z Score ، Max-Min ، McGranahan ، EJ-Scoring ، Guttman ، TOPSIS و VIKOR در بازه زمانی 2020-1990 محاسبه، و نتایج حاصله در سطوح ایستا و پویا مقایسه گردیده­اند. رتبه­بندی کشورها در سطح پویا، ضمن رفع ایرادات موجود در سطح ایستا، بیانگر ارتباط منفی قوی بین پرداخت یارانه انرژی و تحقق توسعه پایدار می­باشد. همچنین نتایج، نشان­دهنده اوضاع نامطلوب ایران در پرداخت یارانه انرژی (رتبه اول جهان) و تحقق توسعه پایدار (رتبه آخر بین کشورهای مورد بررسی) بوده، در مقابل، آلمان بدون پرداخت یارانه انرژی، رتبه اول در این مطالعه را کسب نموده است. نهایتاً نتایج آنالیز حساسیت، بیانگر سهم بالای شاخص امید به زندگی، درآمد سرانه و شاخص آموزش در شاخص ترکیبی هدف می­باشد.


[1]. SDG = Sustainable Development Goals
کلیدواژه‌ها
مدل‌های تصمیم‌گیری چند معیاره (MADM)
یارانه انرژی
شاخص توسعه پایدار
رویکرد TOPSIS
رویکرد VIKOR

موضوعات

عنوان مقاله English

Investigating the Effects of Energy Subsidies on Achieving Sustainable Development using Multiple Attribute Decision Making (MADM) Models and TOPSIS & VIKOR Evaluation Methods - Case Study of Iran, China, India, Saudi Arabia, Russia, Germany, USA and Japan

نویسنده English

Ali Mohammadipour
Assistant Professor, Department of Economics, Tabriz Branch, Payame noor University, Tabriz, Iran and Economics Consultant, Department of Energy, Iranian Association for Energy Economics, Tehran, Iran
چکیده English

Introduction

Considering the international policy towards sustainable development and conflict of the energy subsidy with the SDG, the present study examines the effects of subsidy on the realization of sustainable development in the selected countries. For this purpose, by designing and constructing a Composite Indicator (CI) for sustainable development, the performance of the top five countries in the world in terms of paying the most energy subsidies (first group), is compared with the performance of the world's large economies in terms of the highest rate of GDP (second group, mainly without paying energy subsidies). The hypotheses of the research are: 1) there is a negative relationship between the rankings of countries in terms of the largest energy subsidies with the ranking based on the realization of sustainable development. 2) the countries of the second group (with the lowest energy subsidies) have on average a better situation in achieving sustainable development compared to the countries of the first group. 3) among the countries of the second group, China has the least realization in sustainable development by paying significant energy subsidies.



Methodology

In the present study, the composite index of sustainable development is investigated using 12 variables in the form of three economic, social and environmental dimensions and based on the design of Multiple Attribute Decision Making (MADM). The targeted CI is calculated using seven approaches: Z-Score, Max-Min, McGranahan, Experts’ Judgements Scoring, Guttman, TOPSIS and VIKOR, for selected countries over the period of 1990-2020, and the results are presented and compared at static and dynamic levels. To weight the variables, the same weighting technique, McGranahan, EJ scoring, Guttman and CRITIC (Criteria Importance Through Intercriteria Correlation) are used in the calculations.

Findings

The results of the study indicate the unfavorable situation of Iran in paying energy subsidies (ranked first in the world) and the realization of sustainable development (ranked last among the countries surveyed); Germany, on the other hand, ranks first in the study without paying energy subsidies. Ranking countries at the dynamic level, while eliminating the existing problems at the static level, indicates a strong negative relationship between paying energy subsidies and achieving sustainable development. This confirms the first hypothesis of the research. In this regard, the correlation between the average energy subsidy and SDIMax-Min has been increased to -0.74 and the ranked correlation between SDIMax-Min and subsidy payment has been improved to -0.85. On the other hand, the average values of sustainable development indicators, with the change of study approach and weighting techniques, have had similar and stable results, which all indicate that the ranking of countries in different situations has become more realistic in the dynamic level compared to the static level. Also, the comparison of the average sustainable development realization in the first and second groups, shows that in terms of quantity and rank, the countries of the second group have a significant advantage over the first group, which means confirming the second hypothesis. And finally, in the ranking based on 7 approaches, China is ranked 4th after Germany, America and Japan in 6 approaches, which means confirming the third hypothesis. The results of sensitivity analysis indicate the high share of life expectancy, per capita income and education index in the targeted CI.



Discussion and Conclusion

Regarding some minor differences in the results of the seven approaches, using De Montis et al. (2021)'s experience based on calculating the average ranks and Miç & Figen Antmen (2021)'s experience based on setting the criterion of the highest repetition of the rank in different approaches, all hypotheses are confirmed and the ranking of the countries does not change. Also, if we perform a sensitivity analysis on the approaches, there will be no change in the final ranking result. The main suggestion derived from the results of the research is the necessity of planning to eliminate energy subsidies in the country in accordance with international policies from 2015. However, according to Mohammadipour et al. (2022), the removal of energy subsidies and the modification of the energy carriers’ prices creates very extensive and lasting (long-term) destructive effects on macroeconomic variables. On the other hand, according to Taylor (2020), based on the REmap (Renewable Energy roadmap analysis) by IRENA (International Renewable Energy Agency), firstly, policy development in the direction of renewable energy, nuclear, etc., and planning to reduce fossil fuel subsidies have been identified in the form of two axes (until 2030 and until 2050). And secondly, a special path has been drawn to manage and move from harmful subsidies to the environment and sustainable development to environmentally friendly subsidies until 2050. Therefore, considering the destructive effects of energy subsidies, it is suggested that all reforms and removal of energy subsidies should be carried out in the form of a comprehensive, regulated, gradual program with a strong redistributive role of the government. Secondly, all these actions should be done in line with the global planning and policy and taking into account the REmap. Also, the research results of the study suggest that in the design of MADM models, when the data are of the time series type, Z-Score, Max-Min, McGranahan, Experts’ Judgements Scoring and Guttman approaches perform better (and more recommended) by replacing the opposite variable for each time series data. However, when the data are not in the time series form, the performance of TOPSIS and VIKOR approaches are optimal (and more recommended) by simplifying complex relationships.

کلیدواژه‌ها English

Multiple Attribute Decision Making (MADM)
Energy Subsidy
Sustainable Development Index
TOPSIS Method and VIKOR Approach
اخباری، رضا و آماده، حمید (1394). کاربردی از فرضیه پناهگاه آلودگی در شناسایی صنایع آلاینده: شواهدی از رابطه تجاری ایران-چین. فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، سال نوزدهم، شماره 2، 15-32.
امیرخانلو، منیره (1397). بررسی مسائل روز اقتصاد ایران. مرکز تحقیقات و بررسی‌های اقتصادی، معاونت اقتصادی، اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی ایران، تهران، صفحات 1-75.
بابازاده، محمود و ولی زاده، مریم (1395). بررسی اثر شاخص امید به زندگی بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب طی بحران اقتصادی اخیر. کنفرانس بین المللی اقتصاد مدیریت و روانشناسی، قم، 1-23.
باقری‌راد، نعمیه و بهنامیان، جواد (1399). انتخاب تأمین‌کننده با استفاده از رویکرد ترکیبی ANP-DEMATEL-VIKOR فازی. مجله مدل‌سازی در مهندسی، سال هجدهم، شماره 60، 87-105.
باقری، کیوان و پاپی، سودابه (1397). تعیین میزان برخورداری استان‌های ایران بر اساس شاخص‌های مسکن در مناطق شهری. فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، سال دهم، شماره 36، 137-164.
پندار، مهدی؛ پوریگان، محمد؛ بهرامی، سجاد و فرزام پور، اصغر سنگاچین (1399). بررسی و سطح‌بندی میزان محرومیت در استان‌های شمالی کشور. فصلنامه علمی برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال دهم، شماره 38، صفحات 19-32.
ثانی حیدری، علیرضا؛ دانشور کاخکی، محمود؛ شاهنوشی، ناصر و صبوحی صابونی، محمود (1399). تحلیل اثرگذاری‌های اعتبارات خرد بر مولفه‌های توسعه پایدار روستایی: به کارگیری رهیافت رگرسیون جورسازی بر پایه نمره تمایل و الگوریتم بوت استرپ. فصلنامه اقتصاد کشاورزی، سال چهاردهم، شماره 1، صفحات 51-93.
حجازی، میراسدالله؛ روستایی، شهرام؛ فخری، سیروس و حیدری، زهرا (1400). ارزیابی توانمندی‌های ژئومورفولوژیکی مناطق مرزی استان کرمانشاه با رویکرد پدافند غیرعامل. فصلنامه پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمی، سال نهم، شماره 4، صفحات 186-202.
حسینی، سید محمدرضا؛ مشیری، محمد جواد؛ محمودی، سعید و صاحب، سعید (1395). اشتغال، نرخ بیکاری؛ توسعه اقتصادی مورد مطالعه کشور ایران. اولین کنفرانس ملی اقتصاد، مدیریت و حسابداری، اهواز، 1-19.
سپهوند، رامین؛ سایه میری، علی و شیرخانی، اسما (1400). تأثیر پیچیدگی اقتصادی بر عملکرد زیست محیطی در کشورهای منطقه منا. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، سال بیست و یکم، شماره 3، صفحات 177-208.
سخائی، عماد الدین؛ خورسندی، مرتضی؛ محمدی، تیمور و ارباب، حمیدرضا (1399). بررسی آثار شوک ناشی از ویروس کرونا بر اقتصاد ایران: کاربرد الگوی خودرگرسیون برداری جهانی. فصلنامه اقتصاد و الگوسازی، دانشگاه شهید بهشتی، سال یازدهم، شماره 2، صفحات 125-153.
سلطانی پور، فرزانه و دماری، بهزاد (1395). وضعیت توسعه پایدار در ایران. فصلنامه دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، سال چهاردهم، شماره 4، صفحات 1-14.
شاکری، عباس (1395). مقدمه‌ای بر اقتصاد ایران. دانشگاه علامه طباطبایی، انتشارات رافع، تهران، 1-699.
صادقی، زین العابدین؛ رضایی جعفری، مریم و قاسمی نژاد، امین (1399). بررسی نیروگاه‌های تجدیدپذیر با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی، تاپسیس و ویکور. فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، سال بیست و دوم، شماره 8، صفحات 45-58.
عقیلی، سید امیرحسین؛ گل‌محمدی، محمدحسین و نیکویی، علیرضا (1399). ارزیابی شاخص‌های پایداری منابع در هم‌بست آب-غذا-انرژی به کمک تدوین و تحلیل سناریوهای مدیریتی با توجه به مفهوم آب مجازی؛ مطالعه موردی: زیرحوضه لنجانات. فصلنامه تحقیقات منابع آب ایران، سال شانزدهم، شماره 4، صفحات 77-97.
غفاری گیلانده، عطا؛ هاشمی معصوم آباد، رضا؛ مصطفی پور، منصور و نیکفال مغانلو، ساسان (1398). ارزیابی توزیع فضایی پارک‌های محله‌ای و ارایه الگوی بهینه مکان‌یابی با استفاده از روش VIKOR (مطالعه موردی: شهر اردبیل). علوم و تکنولوژی محیط زیست، سال بیست و یکم، شماره 5، 247-261.
غفاری‌فرد، محمد؛ رحمتی، عادله و یوسفزی، داوود (1399). بررسی شاخص ترکیبی عملکرد بازارهای اخلاقی ایران در بین کشورهای منتخب (رویکرد مدل تلفیقی AHP-TOPSIS). فصلنامه علمی اقتصاد و بانکداری اسلامی، شماره 31، صفحات 49-68.
گرشاسبی، علیرضا و یوسفی دیندارلو، مجتبی (1395). بررسی اثرات تحریم بین‌المللی بر متغیرهای کلان اقتصادی ایران. فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، شماره 25، صفحات 129-182.
ظهیری، مناحی؛ زاینده روی، محسن و جلائی، سید عبدالمجید (1399). بررسی تأثیر ابعاد حکمرانی خوب بر شاخص توسعه پایدار ایران. پژوهشنامه اقتصاد کلان، سال پانزدهم، شماره 30، صفحات 210-231.
محمدی پور، علی (1400). بررسی ابعاد توسعه اقتصادی در ایران با استفاده از طراحی شاخص‌‌های ترکیبی: CIs. فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال دوازدهم، شماره 48، صفحات 47-79.
محمدی پور، علی؛ سلمانپور زنوز، علی و فخرحسینی، سید فخرالدین (1400). بررسی تاثیر شوک‌های قیمتی انرژی بر اقتصاد نفت محور ایران در قالب متد مدلسازی نئوکینزی و استفاده از معادلات تعادل عمومی پویای تصادفی. فصلنامه اقتصاد مالی، سال پانزدهم، شماره 4، شماره پیاپی 57، صفحات 129-164.
مهدوی، ابوالقاسم (1399). بررسی کارآیی آموزش عالی ایران در راستای دستیابی به توسعه پایدار. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، سال بیستم، شماره 4، صفحات 1-32.
میرسندسی، زینب و امین زاده، بهناز (1398). تحلیل تعادل منطقه‌ای بر مبنای شاخص‌های ترکیبی‌ نظریه مرکز-پیرامون و گردشگری پایدار (مطالعه موردی: استان خراسان رضوی). فصلنامه هویت شهر، سال چهاردهم، شماره 43، صفحات 89-102.
Alfaro, L.; Auerbach, A.; Cárdenas. M.; Ito, T.; Kalemli-Özcan, S., & Sandefur, J. (2021). Doing Business: External Panel Review - Final Report. World Bank Group, International Bank for Reconstruction and Development, 1-84.
Alidrisi, Hisham (2021). An Innovative Job Evaluation Approach Using the VIKOR Algorithm. Journal of Risk and Financial Management, MDPI, 14, 271, 1-19.
Alshuwaikhat, H.M.; Abubakar, I.; Aina, Y.A.; Adenle, Y.A., & Umair, M. (2017). The Development of a GIS-Based Model for Campus Environmental Sustainability Assessment. Sustainability, 9, 3, 439.
Biggeri, M., & Mauro, V. (2018). Towards a more ‘Sustainable’ Human Development Index: Integrating the environment and freedom. Ecological Indicators, 91: 220-231.
De Montis, A.; Serra, V.; Calia, G.; Trogu, D., & Ledda, A. (2021). To Weight or Not to Weight, That Is the Question: The Design of a Composite Indicator of Landscape Fragmentation. Applied Sciences, MDPI, 11, 3208, 1-27.
Greco, S.; Ehrgott, M., & Figueira, J. (2016). Multiple Criteria Decision Analysis: State of the Art Surveys. Springer-Verlag, New York, 233, ISBN: 978-1-4939-3093-7.
Greco, S.; Ishizaka, A.; Tasiou, M., & Torrisi, G. (2019). On the Methodological Framework of Composite Indices: A Review of the Issues of Weighting, Aggregation, and Robustness. Soc Indic Res, 141, 61-94.
Gunnarsdottira, I.; Davidsdottir, B.; Worrell, E., & Sigurgeirsdottir, S. (2021). Sustainable energy development: History of the concept and emerging themes. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 141, 110770, 1-18.
Haddad, A.N.; Da Costa, B.B.F.; de Andrade, L.S.; Hammad, A., & Soares, C.A.P. (2021). Application of Fuzzy-TOPSIS Method in Supporting Supplier Selection with Focus on HSE Criteria: A Case Study in the Oil and Gas Industry. Infrastructures, MDPI, 6, 105, 1-16.
HDRO (2021). Human Development Data Center: HDRO calculations. The Human Development Report Office (HDRO), United Nations Development Programme, Download date from the database: 08/14/2021.
IEA (2020). Database: CO2 Emissions from Fuel Combustion – Highlights. International Energy Agency, Statistics and Full Analysis of Emissions Stemming from Energy Use, IEA Publications.
IEA (From 2010 to 2021). International Energy Agency Fossil-Fuel Subsidies Report. World Energy Outlook team, World Energy Outlook, According to annual reports published from 2010 to 2021.
ILO (2021). International Labour Organization: ILOSTAT Database. Free and Open Access to Labour Statistics, ILO Modelled Estimates and Projections, Data retrieved on June 15, 2021.
IMF (2021). IMF Data: Access to Macroeconomic & Financial Data. International Financial Statistics and Balance of Payments databases, International Monetary Fund, Latest Update Date: 11/29/2021.
IMF (2022). World Economic Outlook - Update: Rising Caseloads, a Disrupted Recovery, and Higher Inflation. International Monetary Fund, According to the versions published in the years 2020 to 2022.
Islam, R. (2017). Factors Affecting Per Capita GDP in Bangladesh: An Econometric Analysis. IOSR Journal of Economics and Finance, 10, 19, 66-70.
Jafari, A.; Saremi, H., & Baghdadi, A. (2020). Investigating and explaining the justice-oriented model in smartening new urban development with a mathematical approach and McGranahan method: A case study on the Abdul Azim Shrine Privacy. International Journal of Nonlinear Analysis and Applications, 11, Special Issue, 445-463.
Kachi, A.; Mooldijk, S., & Dransfeld, B. (2020). Indicators for sustainable development under Article 6 of the Paris Agreement Final report. Ressort for schungs plan of the Federal Ministry for the Enviroment, Nature Conservation and Nuclear Safety, German Environment Agency, CLIMATE CHANGE 47/2020, 1-50.
Karanovic, G., & Karanovic, B. (2015). Developing an Aggregate Index for Measuring Financial Stability in the Balkans. Procedia Economics and Finance, 33, 3-17.
Lind´en, D.; Cinelli, M.; Spada, M.; Becker, W.; Gasser, P., & Burgherr, P. (2021). A framework based on statistical analysis and stakeholders’ preferences to inform weighting in composite indicators. Environmental Modelling and Software, 145, 105208, 1-16.
Martínez, P.F.; De Castro-Pardo, M.; Barroso, V.M., & Azevedo, J.C. (2020). Assessing Sustainable Rural Development Based on Ecosystem Services Vulnerability. Land, MDPI, 9, 222, 1-23.
Mauro, V.; Giusti, C.; Marchetti, S., & Pratesi, M. (2021). Does Uncertainty in Single Indicators Affect the Reliability of Composite Indexes? An Application to the Measurement of Environmental Performances of Italian Regions. Ecological Indicators, 127, 107740, 1-8.
Merrill, L.; Bridle, R.; Klimscheffskij, M., & et al. (2017). Making the Switch: From fossil fuel subsidies to sustainable energy. Nordic Council of Ministers, Nordic co-operation, TemaNord 2017:537, Rosendahls, Denmark, 1-81.
Miç, P., & Figen Antmen, Z. (2021). A Decision-Making Model Based on TOPSIS, WASPAS, and MULTIMOORA Methods for University Location Selection Problem. SAGE Open, 10, 1-18.
Nan Wang, C.; Dang, T.T.; Tibo, H., & Duong, D.H. (2021). Assessing Renewable Energy Production Capabilities Using DEA Window and Fuzzy TOPSIS Model. Symmetry, MDPI, 13, 334, 1-20.
Natural Resource Governance Institute (2021). WGI: Worldwide Governance Indicators. Data Bank, Worldwide Governance Indicators, World Bank Development Research Group (Produced by Kaufmann and Kraay).
Omri, A., & Ben Mabrouk, N. (2020). Good governance for sustainable development goals: Getting ahead of the pack or falling behind?. Environmental Impact Assessment Review, 83, 106388, 1-14.
Otoiu, A., & Gradinaru, G. (2018). Proposing a composite environmental index to account for the actual state and changes in environmental dimensions, as a critique to EPI. Ecological Indicators, 93:1209-1221.
Paritosh, K.; Pareek, N.; Chawade, A., & Vivekanand, V. (2019). Prioritization of Solid Concentration and Temperature for Solid State Anaerobic Digestion of Pearl Millet Straw Employing Multi-Criteria Assessment Tool. Scientific Reports, 9,11902, 1-11.
Pichon, E.; Widuto, A.; Dobreva, A., & Jensen, L. (2021). Ten Composite Indices for Policy-Making: in Depth Analysis. European Parliamentary Research Service (EPRS), PE 696.203, 1-25.
Ramzy, O.; El Bedawy, R.; Anwar, M., & Eldahan, O.H. (2019). Sustainable Development & Good Governance. European Journal of Sustainable Development, 8(2), 125-141.
Sachs, J.D.; Kroll, C.; Lafortune, G.; Fuller, G., & Woelm, F. (2021). Sustainable Development Report: The Decade of Action for the Sustainable Development Goals – incudes the SDG index and Dashboards. Cambridge University Press, University Printing House, United Kingdom, First published, 1-505.
Sarkodie, S. A., & Strezov, V. (2019). A review on environmental Kuznets curve hypothesis using bibliometric and meta-analysis. Science of the Total Environment, 649, 128-145.
Shahbaz, M.; Sinha, A., & Kontoleon, A. (2020). Decomposing scale and technique effects of economic growth on energy consumption: Fresh evidence from developing economies. International Journal of Finance & Economics, 31, 20, 1-31.
Suki, N. M.; Sharif, A.; Afshan, S., & Suki, N. M. (2020). Revisiting the environmental Kuznets curve in Malaysia: The role of globalization in sustainable environment. Journal of Cleaner Production, 264, 20, 1-10.
Su, L.; Wang, T.; Li, H.; Cao, Y., & Wang, L. (2020). Multi-Criteria Decision Making for Identification of Unbalanced Bidding. Journal of Civil Engineering and Management, 26(1): 43–52.
UNDP (2020). Human Development Report 2020 - The next frontier: Human development and the Anthropocene. United Nations Development Programme, New York, USA, 1-397.
UNECE (2019). Guidelines on producing leading, composite and sentiment indicators. United Nations Economic Commission for Europe, Geneva: United Nations, 1-125.
Taylor, Michael (2020). Energy subsidies: Evolution in the global energy transformation to 2050. IRENA, Abu Dhabi, 1-62.
Thuy Duong, T.T., & Xuan Thao, N. (2021). TOPSIS Model based on Entropy and Similarity Measure for Market Segment Selection and Evaluation. Asian Journal of Economics and Banking, 5(2): 194-203.
Tolliver, C.; Ryota Keeley, A., & Managi, S. (2019). Green bonds for the Paris agreement and sustainable development Goals. Environmental Research Letters, IOP Publishing Ltd, 14, 064009, 1-14.
Wang, Y.; Chardonnet, J.R., & Merienne, F. (2021). Enhanced Cognitive Workload Evaluation in 3D Immersive Environments with TOPSIS Model. International Journal of Human-Computer Studies, Elsevier, 147, 102572, 1-13.
WB (2020). Doing Business 2020: Comparing Business Regulation in 190 Economies. World Bank Group, International Bank for Reconstruction and Development, The World Bank, 1-136.
WCED (2019). Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future. World Commission on Environment and Development, Oxford University Press, 1-300.
WDI (2021). Data Bank: World Development Indicators. World Bank Group, International Bank for Reconstruction and Development, Under the Access to Information Classification Policy, Last Updated: 11/23/2021.
پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی
دوره 22، شماره 4
زمستان 1401
صفحه 1-40