پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

تأثیر سیاست ارز ترجیحی بر مصرف مواد غذایی در مناطق شهری ایران

نویسندگان
مهدی شعبان زاده خوشرودی 1
امید گیلان پور 2
ابراهیم جاودان 3
محسن رفعتی 3
1 استادیار اقتصاد کشاورزی، موسسه پژوهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی، تهران، ایران.
2 دانشیار اقتصاد کشاورزی، موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی، تهران، ایران.
3 استادیار اقتصاد کشاورزی، موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی، تهران، ایران.
چکیده
به­دنبال تشدید تلاطم­های ارزی از اواخر سال 1396، ستاد اقتصادی دولت برای مقابله با آثار این رویداد و مدیریت بازار ارز، از ابتدای سال 1397، به اختصاص ارز ترجیحی با نرخ ۴۲۰۰ تومان برای هر دلار آمریکا جهت واردات کالاهای اساسی اقدام کرد. هدف اصلی اجرای این سیاست، ممانعت از سرایت التهابات ارزی به بازار کالاهای اساسی مورد نیاز مردم و منتفع کردن دهک‌های پایین جامعه عنوان شده بود. با این حال، امروزه باگذشت سه سال از اجرای این طرح، بسیاری از کارشناسان معتقدند که اجرای سیاست یارانه ارز ترجیحی، هزینه‌های زیادی را به دنبال داشته و به علت ناکامی در کنترل افزایش قیمت­ها، نتوانسته است ثبات مصرف مواد غذایی هدف را بین خانوارها تضمین کند. در مقابل، موافقان اجرای این سیاست، معتقدند که تأثیر سیاست ارز ترجیحی در کنترل نوسانات و رشد قیمت محصولات در بازار نهایی و درنهایت، مصرف خانوارها، قابل ملاحظه بوده است. از این رو، همواره این پرسش در محافل علمی و سیاسی کشور مورد بحث بوده که آیا یارانه پرداختی در قالب سیاست ارز ترجیحی به مصرف‌کننده نهایی رسیده و بر سطح مصرف او اثر معنی­دار داشته است؟ با این رویکرد، پژوهش پیش­رو، به ارزیابی اثر سیاست ارز ترجیحی بر مصرف مواد غذایی در مناطق شهری ایران پرداخته است. جهت دستیابی به این هدف، ابتدا با به­کارگیری مبانی نظری در مطالعات مختلف، مدل نظری تحقیق حاضر تبیین شد. شایان ذکر است که اطلاعات مورد نیاز برای مطالعه طی دوره زمانی 99-1384 جمع­آوری و در قالب مدل ARDL-PANEL تحلیل شدند. نتایج، نشان داد که اگرچه سیاست ارز ترجیحی بر مصرف خانوار، اثر مثبت و معنی‌دار داشته اما این تأثیر، قابل توجه نبوده است. ضمن آنکه بر اساس نتایج، شاخص قیمت گروه­های غذایی و نوسانات نرخ ارز بر مصرف مواد غذایی در کوتاه‌مدت و بلندمدت، اثر منفی و در مقابل، افزایش درآمد خانوارهای شهری بر مصرف مواد غذایی در کوتاه‌مدت و بلندمدت، اثر مثبت و معنی‌دار دارند. درنهایت نیز نتایج حاصل از جزء ضریب تصحیح خطای پانل، نشان می­دهد که به دلیل سرعت پایین تعدیل، آثار شوک­های ارزی، ماندگاری بالایی در اقتصاد ایران دارند.
کلیدواژه‌ها
سیاست ارزترجیحی
مناطق شهری
مصرف مواد غذایی
مدل ARDL-PANEL

موضوعات

عنوان مقاله English

The Effect of Preferred Currency Subsidies Policy on Food Consumption in Urban Areas of Iran

نویسندگان English

Mehdi Shabanzadeh Khoshrody 1
Omid Gilanpour 2
Ebrahim Javdan 3
Mohsen rafaati 3
1 Assistant Professor of Agricultural Economics, Institute of Planning Research, Agricultural Economics and Rural Development, Tehran, Iran.
2 Associate Professor of Agricultural Economics, Institute of Planning Research, Agricultural Economics and Rural Development, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor of Agricultural Economics, Institute of Planning Research, Agricultural Economics and Rural Development, Tehran, Iran.
چکیده English

The currency fluctuations intensified in Iran from the end of 2017. In order to manage the foreign exchange market, from the beginning of 2018, the government economic staff allocated preferential currency at the rate of 42000 Rials per US dollar to basic goods’ imports. The main purpose of this policy was to prevent the spread of currency inflammation to the market of basic goods needed by the people and to benefit the lower income deciles of society. However, today, three years after the implementation of this plan, many experts believe that the implementation of the preferred currency subsidy policy has resulted in high costs and due to failure to control rising prices, has not been able to ensure the stability of target food consumption among households. On the contrary, proponents of this policy believe that the effect of the preferred currency subsidies policy on controlling the growth of product prices in the final market and ultimately household consumption has been significant. Therefore, the question arises here is that whether the subsidy paid in the form of preferred currency policy reaches the final consumer and has a significant effect on his level of consumption? With this approach, the present study evaluates the effect of preferred currency subsidies policy on food consumption in urban areas of Iran. In order to achieve this goal, first, the theoretical model of the present study is explained by applying theoretical foundations in various studies. It is worth mentioning that the information required for the study is collected during the period 2005-2020 and analyzed in the form of PANEL ARDL model. The results show that although the preferred currency subsidies policy has a positive and significant effect on household consumption, but this effect is not remarkable. At the same time, according to the results, the price index of food groups and exchange rate fluctuations have negative effects on food consumption in the short and long term and in contrast, increasing the income of urban households has a positive and significant effect on food consumption in the short and long term. Finally, the results of the error correction model (ECM) show that due to the low speed of adjustment, the effects of currency shocks have high durability in the Iranian economy.

کلیدواژه‌ها English

Preferred currency policy
Urban areas
Food Consumption
PANEL ARDL model
ابراهیمی، محسن، ممی‌پور، سیاب و موحدی، سید فرهاد (1397). بررسی اثرات نامتقارن نوسانات نرخ ارز واقعی بر مصرف بخش خصوصی در ایران: رویکرد NARDL. پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 26(87): 345-309.
اسماعیلی‌مقدم، علیرضا. (1399). بررسی رابطه تجارت خارجی و رشد اقتصادی در کشورهای عضو کنفرانس اسلامی. پژوهشنامه مطالعات راهبردی در علوم انسانی و اسلامی، 26(3)، https://civilica.com/doc/1243341.
الماسی، فاطمه و زارع، هاشم (1395). تأثیر تلاطم نرخ ارز بر مصرف داخلی. نهمین کنفرانس بین‌المللی اقتصاد و مدیریت، اهر.
الهیاری، رضا، یوسفی شیخ رباط، محمدرضا و الهی، ناصر. (1399). موانع ساختاری سرمایه-گذاری مستقیم خارجی در ایران با استفاده از روش PCA و ARDL. فصلنامه علمی مطالعات و سیاست‌های اقتصادی، 7(1): 119-95.
توکلی کاشانی، علی، سرتیبی، زهرا و افشارپور، مهلا. (1398). مدل اثرات توأم دو متغیر کلان اقتصادی تولید ناخالص داخلی و قیمت بنزین بر تلفات حوادث ترافیکی با استفاده از داده‎های پانل. پژوهشنامه حمل و نقل، 1(16): 42-29.
جعفری، رضا، مظلومی، نادر و صفری، امیر. (1398). ارائه روشی جدید برای محاسبۀ ضریب ریسک بازار مدل توانگری مالی صنعت بیمۀ ایران: رویکرد ARDL-GARCH. پژوهشنامه بیمه، 34(3): 37-9.
حسینی، سیدصفدر، پاکروان چروده، محمدرضا و سلامی، حبیب‌الله. (1395). تأثیر اجرای سیاست هدفمندسازی یارانه‌ها بر امنیت غذایی در ایران. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، 21(67): 82-53.
رفعتی، محسن، شعبان‌زاده خوشرودی، مهدی و جاودان، ابراهیم. (1400). مصرف مواد مغذی، تنوع و امنیت غذایی در دهک‌های درآمدی استان تهران. فصلنامه اقتصاد و توسعه کشاورزی، 35(2): 160-147.
زارعی، مبینا، حیدری، حسن و جلیلی کامجو، سید پرویز (1398). ارزیابی فضایی نوسانات نرخ ارز بر مصرف کالای بادوام توسط خانوارهای شهری در استان‌های ایران. فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین، 14(4): 106-81.
لطفی هروی، محمد مهدی و آقاجانی، فائزه (1400). بررسی تأثیر نرخ ارز واقعی و نوسانات آن بر مصرف بخش خصوصی در ایران. دومین کنفرانس بین‌المللی چالش‌ها و راهکارهای نوین در مهندسی صنایع و مدیریت و حسابداری، دامغان.
محسنی زنوزی، سید جمال‌الدین، فیضی، سلیمان و موسوی، اکرم (1396). اثر نرخ ارز و نااطمینانی نرخ ارز بر مصرف داخلی در ایران. نظریه‌های کاربردی اقتصاد، 4(3): 214-195.
میرزامحمدی، سعید و انجم‌شعاع، سجاد (1393). اثر نوسانات نرخ ارز واقعی مؤثر بر مصرف در ایران. فصلنامه اقتصاد و الگوسازی، 5(19و20): 181-165.
نجفی شریعت‌زاده، ایرج، شعبان‌زاده، مهدی و زمردیان، غلامرضا. (1395). بررسی مؤلفه‌های مؤثر بر سودآوری بانک‌های تجاری ایران با استفاده از الگوی پانل ARDL. فصلنامه مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، 7(29): 172-151.
Abbott, P., & Borot de Battisti, A. (2011). Recent global food price shocks: Causes, consequences and lessons for African governments and donors. Journal of African Economies, 20(suppl_1), i12-i62.
Alexander, S. S. (1952). Effects of a Devaluation on a Trade Balance. Staff Papers-International Monetary Fund, 2(2): 263-278.‌
Anríquez, G., Daidone, S., & Mane, E. (2013). Rising food prices and undernourishment: A cross-country inquiry. Food policy, 38, 190-202.‌
Bahmani-Oskooee, M., & Xi, D. (2012). Exchange rate volatility and domestic consumption: Evidence from Japan. Economic Systems, 36(2): 326-335.‌
Bahmani-Oskooee, M., Kutan, A. M., & Xi, D. (2015). Does exchange rate volatility hurt domestic consumption? Evidence from emerging economies. International economics, 144: 53-65.‌
Carroll, C. D. (2006). Consumption and saving: theory and evidence. NBER Working Paper, National Bureau of Economic Research, Cambridge, MA.‌
Chou, K. W. (2019). Re-examining the time-varying nature and determinants of exchange rate pass-through into import prices. The North American Journal of Economics and Finance, 49: 331-351.
Conforti, P., Pierani, P. P., & Rizzi, P. L. (2001). Food and nutrient demands in Italy. Actual behavior and forecast through a multistage quadratic system with heterogeneous preferences. Actual Behavior and Forecast through a Multistage Quadratic System with Heterogeneous Preferences.‌
Dercon, S., & Krishnan, P. (1998). Changes in poverty in rural Ethiopia 1989-1995: Measurement, robustness tests and decomposition. Centre for the Study of African Economies, Institute of Economics and Statistics, University of Oxford.‌
FAO, (2002). The State of Food Insecurity in the World 2001, Rome.
Ikuemonisan, E., Ajibefun, I., & Mafimisebi, T. E. (2018). Food Price Volatility Effect of Exchange Rate Volatility in Nigeria. Review of Innovation and Competitiveness: A Journal of Economic and Social Research, 4(4): 23-52.‌
Ginn, W., & Pourroy, M. (2019). Optimal monetary policy in the presence of food price subsidies. Economic Modelling, 81, 551-575.
Hausman, J. (1978). Specification Tests in Econometrics. Econometrica, 46, 1251-1271.
Iddrisu, A. A., & Alagidede, I. P. (2020). Monetary policy and food inflation in South Africa: A quantile regression analysis. Food Policy, 101816.
Iyke, B. N., & Ho, S. Y. (2020). Consumption and exchange rate uncertainty: Evidence from selected Asian countries. The World Economy, 43(9): 2437-2462.
Kim, D. H., Lin, S. C., & Suen, Y. B. (2010). Dynamic effects of trade openness on financial development. Economic Modelling, 27(1), 254-261.
Laborde, D., Lakatos, C., & Martin, W. J. (2019). Poverty Impact of Food Price Shocks and Policies. World Bank Policy Research Working Paper, (8724).‌
Meade, B., & Thome, K. (2017). International Food Security Assessment, 2017-2027 (No. 1490-2017-2030).‌
Obstfeld, M., & Rogoff, K. (1998). Risk and exchange rates. NBER Working Papers No. w6694, National Bureau of Economic Research.
Oseni, I. O. (2016). Exchange rate volatility and private consumption in Sub-Saharan African countries: A system-GMM dynamic panel analysis. Future Business Journal, 2(2): 103-115.‌
Pavlidis, E. G., Paya, I., & Peel, D. A. (2015). Testing for linear and nonlinear Granger causality in the real exchange rate–consumption relation. Economics Letters, 132: 13-17.‌
Pesaran, M.H., & Pesaran, B. (1997). Working With Microfit 4.0: Interactive Econometric Analysis. Oxford University Press, Oxford.
Pesaran, M.H., & Shin, Y. (1999). An autoregressive distributed lag modelling approach to cointegration analysis. In: Strom, S. (Ed.), Econometrics and Economic Theory in 20th Century: The Ragnar Frisch Centennial Symposium. Cambridge University Press, Cambridge Chapter 11.
Pesaran, M.H., & Smith, R.P. (1998). Structural analysis of cointegrating VARs. Journal of Economic Survey, 12: 471–505.
Pesaran, M.H., Shin, Y. & Smith, R.J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16: 289–326.
Reboredo, J. C., & Ugando, M. (2014). US dollar exchange rate and food price dependence: Implications for portfolio risk management. The North American Journal of Economics and Finance, 30: 72-89.
Rudolf, R. (2019). The impact of maize price shocks on household food security: Panel evidence from Tanzania. Food Policy, 85: 40-54.‌
Savoie-Chabot, L., & Khan, M. (2015). Exchange rate pass-through to consumer prices: Theory and recent evidence (No. 2015-9). Bank of Canada Discussion Paper.‌
Villagómez, F. A. (1994). Aggregate consumption, interest rates and inflation in LDCs: An error correction model. The Journal of Development Studies, 31(1): 157-178.‌
Zhao, Y. (2020). The influence and impact of the exchange rate on the economy. In E3S Web of Conferences (Vol. 214, p. 03007). EDP Sciences.‌
Zheng, Z., & Henneberry, S. R. (2012). Estimating the impacts of rising food prices on nutrient intake in urban China. China Economic Review, 23(4), 1090-1103.‌
پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی
دوره 22، شماره 3
پاییز 1401
صفحه 129-155