پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

بررسی اثر سیاست افزایش قیمت بنزین و پرداخت یارانه معیشتی بر شاخص قیمت کالاهای مصرفی و رفاه گروه‌های مختلف خانوارهای شهری و روستایی

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسنده
دانشیار برنامه ‌ریزی اقتصادی و منطقه‌ ای، گروه علوم اقتصادی، دانشگاه مازندران، بابلسر، مازندران، ایران
چکیده
برای جلوگیری از قاچاق بنزین به خارج از کشور و مصرف بی‏ رویه آن در داخل، این محصول در سال 1398 با سهمیه‏ بندی و افزایش قیمت روبرو شده، و این سیاست، هزینه مصارف گروه‏ های مختلف درآمدی را تحت تأثیر قرار داده است که برای جبران آن، به گروه‏ هایی از جامعه یارانه معیشتی پرداخت می‏ شود. هدف از این تحقیق، مطالعه تأثیر این افزایش قیمت بر هزینه مصارف دهک‏ های مختلف درآمدی به تفکیک شهری و روستایی و مقایسه آن با یارانه معیشتی بنزین است. برای این منظور، با توسعه مدل تعدیل جدول داده - ستانده در حذف یارانه پنهان، شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی دهک‏ های مختلف خانوارهای شهری و روستایی محاسبه می‏ شود. جدول داده - ستانده سال 1395 بانک مرکزی ایران که آخرین جدول آماری کشور می ‏باشد، به عنوان پایه آماری مورد استفاده قرار می‏ گیرد. بر اساس نتایج حاصل، این سیاست در از بین بردن اثرات کاهش یارانه پنهان بنزین برای همه گروه‏ های هدف، موفق؛ اما در از بین بردن اثرات عوامل تشدیدکننده صاحبان کار و سرمایه و نرخ ارز، ناموفق بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله English

Investigation the Effects of the Gasoline Price Increment Policy and Subsidy on Consumer Prices Indices and Welfare of Households’ Groups

نویسنده English

Nooraddin Sharify
Associate Professor, Department of Economics, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
چکیده English

To prevent gasoline smuggling to abroad and its excessive consumption in the country, the price of gasoline increased and gasoline was quoted in 2019. This policy has affected the consumption expenditures of different income groups of households. To compensate the expenditures increment, the government pays subsidies to some income groups of households. This paper investigates the effects of this policy on the consumption expenditures of different income deciles in urban and rural areas and compares them with gasoline subsidies. To this end, a developed version of implicit subsidy elimination model is employed. The input-output table of Iran for the year 2016 is used as database of the research. The results of the research indicate that the subsidy of the government will cover the consumption expenditure increment due to its gasoline price policy for all target income groups. However, this policy fails to compensate the increment of the consumption expenditure in the case in which the labour force and capital owners adjust their endowments and the exchange rate is changed with respect to domestic price inflation.

کلیدواژه‌ها English

Implicit Subsidy of Gasoline
Gasoline Quotas
Input-Output Model
Gasoline Price
Iran
اقتصاد آنلاین (1398/10/23)، کد خبر: 409273، https://www.eghtesadonline.com/
اکبری، نعمت‌الله؛ شجری، هوشنگ و بیدرام، رسول (1386). برآورد تمایل به پرداخت مصرف‌کنندگان خودرو برای قیمت بنزین (با استفاده از روش). مجله تحقیقات اقتصادی، 42(79): 58-39.
باقرپور، سجاد و شمساپور، نیما (1398). طرح ارز بنزین(پترول کوین). فصلنامه علمی مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 9(20): 334-331.
جبل‌عاملی، فرخنده و گودرزی‌فراهانی، یزدانی (1394). تأثیر اصلاح یارانه بر مصرف حامل انرژی در ایران: مطالعه موردی مصرف بنزین، نفت و گازوئیل. فصلنامه مجلس و راهبرد، 22(81): 89-69.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران. جدول داده-ستانده سال 1395، https://www.cbi.ir/simplelist/2861.aspx
جهانگرد، اسفندیار (1389). تحلیل و ارزیابی تعدیل قیمت بنزین و گازوئیل و تاثیر آن بر هزینه زندگی و مصرف در ایران. فصلنامه‌ی مطالعات اقتصاد انرژی، 7(24): 37-1.
خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران(بهمن 1399)، کد خبر 84199072، https://www.irna.ir/news/84199072/
دادگر، یدالله؛ نظری، روح‌الله و مهربانی، فاطمه (1387). تاثیر سیاست‌های مالی و تکانه‌های قیمت بنزین بر توزیع درآمد و رفاه در ایران. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 7(28): 150-129.
داودی، پرویز و سالم، علی‌اصغر (1385). اثر تغییر قیمت بنزین بر رفاه خانوارها در دهک‌های مختلف درآمدی. پژوهشنامه اقتصادی، 6(4): 48-15.
رازینی، ابراهیم‌علی و صبوری‌دیلمی، محمدحسین (1388). بررسی اثرات اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها بر مصرف بنزین در ایران. فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 3(2): 152-123.
رهنما، محمدرحیم (1387). اثر سهمیه‌بندی بنزین بر تغییر شیوه حمل و نقل دارندگان وسایل نقلیه شخصی در مشهد. مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، 5(1): 37-1.
مرکز آمار ایران، سرشماری نفوس و مسکن سال 1395، https://www.amar.org.ir
سعادت‌مهر، مسعود (1395). تاثیر افزایش قیمت بنزین و گازوئیل بر نرخ تورم در ایران. فصلنامه پژوهش‌های سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی انرژی، 2(4): 104-85.
کریمی، محمدشریف؛ امام‌وردی، قدرت‌اله و کریمی مجتبی (1393). ارزیابی هزینه رفاهی ناشی از اثرات افزایش نرخ ارز و قیمت حامل‌های انرژی بر هزینه‌های رفاهی مصرف کننده در ایران. فصلنامه علوم اقتصادی، 8(26):152-133.
کریمی‌موغاری، زهرا؛ زروکی، شهریار و تقی‌پورخوئینی، حمیدرضا (1394). اثر قیمت بنزین بر شدت انرژی: مطالعه تطبیقی ایران و ترکیه. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، 5(17): 127-99.
کشاورز حداد، غلامرضا و مرتضی‌زاده حامد (1389). تحلیل اثرات تخصصی تثبت قیمت بنزین در چارچوب یک مدل تعادل عمومی قابل محاسبه. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، 14(42): 53-25.
موسوی جهرمی، یگانه (1394). پیش بینی مالیات بر ارزش افزوده بر مصرف بنزین. فصلنامه علمی پژوهشی، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، 6(21): 119-107.
ورهامی، ویدا و رایج، مجید (1397) اثرات رفاهی شوک‌های قیمت بنزین و نفت گاز: رویکرد داده‌های پاتل پویا. فصلنامه علمی پژوهش‌های سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی انرژی، 4(2): 168-131.
Ahmadian, M., Chitnis, M. and Hunt, L.C. (2007). Gasoline demand, pricing policy and social welfare in the Islamic Republic of Iran. OPEC Review 31(2): 105-124.
Keeley, M. and Elzinga, K. (2010). Uniform gasoline price regulation: Consequences for consumer welfare. International Journal of the Economics of Business, 10(2): 157-168.
Hobijn, B. and Lagakos, D. (2005). Inflation inequality in the United States. Staff report, No 173, Federal Reserve Bank of New York. Working Paper,
Ozdemir, S. and Akqul, L. (2015). Inflationary effects of oil prices and domestic gasoline prices: Markov-switching-VAR analysis. Petroleum Science, 12: 355–365.
Sharify, N. (2013). Input–output modelling of the effect of implicit subsidies on general prices. Economic Modelling, 33: 913–917
Sharify, N. (2014). Neutrality of the regulated price shock on price indices when all primary factors’ endowments are adjusted, International Journal of Business and Development Studies 6(2): 105-114.