پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

بررسی مقایسه ای قراردادهای بین‌المللی خدماتی و مشارکت در تولید در صنعت نفت ایران و عراق از منظر کارآیی اقتصادی قراردادها

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
علی امامی میبدی 1
مهریار داشاب 2
فیصل عامری 3
علی مقدم ابریشمی 2
معصومه اکبری بیرگانی 4
1 استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی
2 استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی
3 استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی
4 دانشجوی دکتری مدیریت قراردادهای بین المللی نفت و گازدانشکده حقوق دانشگاه علامه طباطبایی
چکیده
تحولات صورت گرفته در قراردادهای نفتی کشورها، حاکی از آن است که اکثر کشورها نسبت به استفاده صرف از قراردادهای خدماتی منصرف شده و به استفاده از الگوی قراردادی مشارکت در تولید و امتیاز جدید روی‌آوردند و یا اینکه با اصلاحاتی، الگوهای قراردادی خود را به انواعی از قراردادهای مشارکتی نزدیک نمودند، لیکن این مطالعه نشان می‌دهد، باوجودی که در دهه اخیر، تلاش‌های حقوقی بسیاری در ایران و عراق برای استفاده از قرارداد مشارکت در تولید انجام شده اما همچنان خلأ ناشی از وجود قانونی روشن در این باره باعث ‌شده است، روند اصلاحی قراردادهای نفتی در این دو کشور، به اعمال مدل هایی از قراردادهای خدماتی بلندمدت ختم گردد، درحالی که بررسی نتایج حاصل از ارزیابی اقتصادی طرح توسعه یکی از میادین نفتی مشترک ایران و عراق در قالب قراردادهای خدماتی نفتی این دو کشور و مقایسه آن با الگوی قراردادی مشارکت در تولید، نشان می‌دهد، قرارداد مشارکت در تولید، کارآیی اقتصادی بالاتری داشته، ضمن ایجاد انگیزه‌های لازم در پیمانکار برای اجرای پروژه‌های پرریسک، در شرایط مختلف اقتصادی، همسویی بیشتری میان منافع طرفین قرارداد ایجاد می‌نماید؛ توزیع بهینه و منصفانه‌تری از ریسک بین آنها برقرار می‌سازد که عامل مهمی برای پایبندی طرفین به اجرا و اتمام قرارداد به شمار می‌آید. بنابراین با توجه به شرایط حاکم بر بازار نفت ازجمله رقابت و روند کاهشی قیمت‌های نفت، همچنان استفاده از الگوی قراردادی مشارکت در تولید، حداقل برای میادین با شرایط سخت و میادین مشترک، راه‌حلی کارگشا است ولی برای به کارگیری آن همانند سایر کشورها، اقدامات حقوقی مؤثرتری نظیر تصویب قانون استفاده از قرارداد مشارکت در تولید ضروری می‌باشد.
کلیدواژه‌ها
مشارکت در تولید
قراردادهای جدید نفتی ایران
قراردادهای خدماتی عراق
نظام مالی قرارداد

موضوعات

عنوان مقاله English

Comparative Study of International Service Contracts and Production Sharing Contracts in Iran and Iraq Oil and Gas Industry from the Perspective of Economic Efficiency of Contracts

نویسندگان English

Ali Emami Meybodi 1
Mehryar Dashab 2
Feysal Ameri 3
Ali Moghaddam Abrishami 2
Masoumeh Akbari Birgani 4
1 Professor, Faculty of Economics University of Alameh Tabataba’i
2 Assistant Professor, Faculty of Law University of Alameh Tabataba’i
3 Professor, Faculty of Law University of Alameh Tabataba’i
4 PhD Candidate in Law, Faculty of Law University of Alameh Tabataba’i
چکیده English

Developments in the oil contracts of countries indicate that most countries have abandoned the use of service contracts only and resorted to the contract model of production sharing contracts and new concessions, or by modifying, have driven their contract models to a variety of partnership contracts. However, this study shows that although many legal efforts have been made in Iran and Iraq to use this contract model, but the lack of clear law in this regard has led to the reform process of oil contracts leading to the implementation of models of long-term service contracts. The results of comparing the economic evaluation of Iranian petroleum contracts with service contracts and production sharing contract in Iraq show that the production sharing contract has higher economic efficiency, while creating the necessary incentives for the contractor to implement risky projects, in various economic conditions creates greater alignment between the interests of the parties to the contract, establishes a more efficient and equitable distribution of technical and economic risks between them, which is an important factor for the commitment of the parties to the implementation and termination of the contract. Therefore, it seems that due to the prevailing conditions in the oil market, including competition and declining trends in oil prices the use of the contract model of production sharing contract, at least for fields with difficult conditions and common fields, is a solution, but to use it like other countries, more effective legal measures such as the enactment of a law is essential.

کلیدواژه‌ها English

Production Sharing Contracts
Iran Petroleum Contracts (IPC)
Iraq Service Contracts
Contract financial system
- ابراهیمی؛ سید نصرالله، شیریجیان؛ محمد.(1393)، قراردادهای بالادستی نظام جمهوری اسلامی ایران و تبیین دلالت های قانونی و الزامات قراردادهای جدید فصلنامه اقتصاد انرژی ایران، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره(3) ، شماره(10)، صص39-1.
- امامی میبدی؛ علی.(1397)، شناسایی و اولویتبندی استراتژی های بهبود نظام تامین مالی صنایع نفت و گاز ایران ، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، سال پانزدهم ، شماره(62)، صص 35-19.
- امامی میبدی، علی؛ کاشانی، جواد؛ عبدلی؛ قهرمان، تکلیف؛ عاطفه، فتوحی؛ پریسا.(1398)، بررسی امکان همکاری با همسایگان جهت یکپارچه سازی میادین مشترک نفتی، با نگاهی به کشور عراق، فصل نامه مطالعات اقتصاد انرژی، سال پانزدهم، شماره 60
- امانی؛ مسعود، حمیدزاده؛ محمدحسین.(1394)، تحلیل حقوقی قراردادهای مشارکت در تولید در صنایع بالادستی نفت و گاز و قابلیت اعمال آن در حقوق ایران"، پژوهشنامه حقوق اسلامی، سال شانزدهم،دوره(41)، شمارة (1)، صص 180-151.
- بهمئی، محمدعلی، زارع شیبانی، محمد.(1397)، نظم نوین نفتی ایران و بازتاب آن در طراحی الگوهای قراردادی پروژه های بالادستی صنعت نفت، مجله مطالعات حقوقی، دوره(10)، شماره(3)، صص 65-29
- حاتمی؛ علی، کریمیان؛ اسماعیل.(1393)، حقوق سرمایه‌گذاری خارجی در پرتو قانون و قراردادهای سرمایه‌گذاری، چاپ اول، تهران، انتشارات تیسا.
- حاجی میرزایی، سید محمدعلی؛ امامی میبدی، علی؛ حسینی، سید مهدی؛ ابراهیمی محسن و علی سوری (1395) ارائه چارچوب نظری جهت ارزیابی قراردادهای نفتی از منظر تولید صیانتی- مطالعه موردی: قراردادهاای بیع متقابل ایران". فصالنامه مطالعاات انرژی. صص 231-181
- خالقی، شهلا، (1391). بیع متقابل در صنعت نفت و گاز ایران( قراردادهای خدماتی)، چاپ اول، تهران، انتشارات موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی.
- خواجوی؛ علی، کرمانشاه؛ محسن، (1395)، ارزیابی اثر قراردادهای نفتی عراق بر تولید و صادرات نفت این کشور، ماهنامه علمی- ترویجی اکتشاف نفت و گاز، شماره(134)، صص 47-41
- دهقانی؛ تورج. (1393). سرمایه‌گذاری و تامین مالی پروژه های نفت و گاز، چاپ اول، تهران، انتشارات شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
- درخشان؛ مسعود.(1391)، امنیت انرژی و تحولات آینده بازارهای نفت و گاز، مجله راهبرد، دوره (21)، شماره(64)، ص 61.
- شیروی؛ عبدالحسین.(1393)، حقوق نفت و گاز، چاپ دوم، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
- عامری؛ فیصل، راغفر؛ حسین. (1396). مدیریت راهبردی قراردادهای نفتی مشارکت در تولید در چارچوب دو مدل مخاطرات اخلاقی و انتخاب نامناسب، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات مدیریت راهبردی، سال اول، شماره(4) ، صص: 148-121.
- عامری؛ فیصل، شیرمردی دزکی؛ محمدرضا. (1393). قراردادهای امتیازی جدید و منافع کشورهای تولید کننده نفت، تحلیلی بر مالکیت نفت، نظارت و مدیریت دولت میزبان و رژیم مالی قرارداد، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، سال دوم، شماره(6) ، صص: 107-63.
- کهن هوش نژاد؛ روح الله، منظور؛ داوود، امانی؛ مسعود. (1395)، ارزیابی مالی قراردادهای منتخب بیع متقابل نفتی و مقایسه آن با قراردادهای مشارکت در تولید،پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، دوره(5)، شماره(18)، صص 217-179.
- کوتر، رابرت، یولن، تامس، حقوق و اقتصاد، ترجمه: دادگر، یدالله- اخوان هزاوه، حامده، انتشارت پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس و انتشارات نور علم، تهران، چاپ چهارم،1389، صص 262-313.
- محمدی؛ شاپور، شیروی؛ عبدالحسین، مصطفوی؛ محمد. (1399). تجزیه و تحلیل ریسک های فنی، مالی و حقوقی قراردادهای نفتی ایران از منظر سرمایه گذار و و اثرات آن بر توجیه پذیری سرمایه گذاری در صنایع بالادستی نفت و گاز. رساله دفاع شده در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
- منظور؛ داوود، امانی؛ مسعود، کهن هوش نژاد؛ روح الله. (1394)، بررسی جایگاه حقوقی قرارداد مشارکت در تولید در قوانین نفت ایران ،پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، دوره(4)، شماره(15)، صص 217-183.
- نیکبخت، حمیدرضا، آرین، محمد. (1394). طراحی الگوهای قراردادی جدید برای توسعه ی میادین هیدروکربوری ایران: بررسی و نقد قانون جدید وزارت نفت، فصلنامه تحقیقات حقوقی ،صص 120-75
- Alqurashi, Zeyad A. (2005). International Oil and Gas Arbitration, Alexanders Gas and Oil connections.
- Arora, S. (2012). Investment decision making in the upstream oil industry: An analysis. Available at SSRN 1983123.
- Blins, Keith W. (2009), International Petroleum Exploration and Exploitation Agreements: Legal, Economic and Policy Aspects, Barrows Company, 2nd.
- Cameron (2010)., “Managing The Politics Of Oil Reforms: Lessons From Iraq”
- Cheng, C., Wang, Z., Liu, M. M., & Ren, X. H. (2019). Risk measurement of international oil and gas projects based on the Value at Risk method. Petroleum Science, 16(1), 199-216.
- Duval, C. Le Leuch, H. Pertuzio, A. Lang Weaver, J. Anderson, O. Doak Bishop, R. Bowman, J. (2009), International Petroleum Exploration And Exploitation Agreements: Legal, Economic & Policy Aspects, Barrows Company; Second Edition Edition.
- Ismaila J.,(2012) “The Rights To Explore For And Exploit Petroleum What Manner Of Award Of Rights Is Best Suited For The Iraqi Petroleum Industry?”, Jan 2012.
- Jaffe, A.M. (2006). Iraq's Oil Sector: Issues and Opportunities. The James A. Baker III Institute for Public Policy of Rice University.
- Johnston, Daniel. (2001). International Petroleum Fiscal Systems, Available at: www.un.org.kh/undp/images/stories/specialpages/extractiveindustries/docs/fiscal_systems_eng.pdf.
- Kjemprud,Alfred. General aspect of petroleum fiscal regimes,the bridge group AS, combodia December,2004,p.21.
- Macmillan, F., & Hons, M. A. (2000). Risk, uncertainty and investment decision-making in the upstream oil and gas industry (Doctoral dissertation, Aberdeen University)
- MEES.(2012), Shahristani Eyes Extended Iraq Production Plateau Durations, , 23 April 2012.
- MEES (2015),Iraq seeks Chinese funding for crucial water injection project, May 2015.
- Mian, M.A. (2010). "Designing Efficient Fiscal Systems." SPE 130127”.pp. 1-13.
- Omorogbe, Yinka,(1997), The Oil and Gas Industry: Exploration and Production Contracts, Malthouse Press, p. 60
-Tordo, S. (2007), Fiscal Systems for Hydrocarbons Design Issues, World Bank: Working Paper, pp.1-82.
- Thomas W.Walde,” The Current Status of International Petroleum Investement: Regulating, Licencing, Taxing and Contracting” CEPM Jurnal,University of Dudee,VOL.1,No.5,July 1995,p.18.
- Uqailit.(2013),“Anatomy Of Iraq`S Exploration Auction Bid Round 4,” June 2013
- Zhu,L., Zhang, Z., and Fan, Y.(2015). Overseas Oil Investment Projects Under Uncertainty: How to Make Informed Decisions? Journal of Policy Modeling, Vo.37, Issue.5, pp. 742-762.
مدل های قراردادی:
- مصوبه هیات وزیران درمورد شرایط عمومی، ساختار و الگوی قراردادهای بالادستی نفت و گاز به شماره ۵۷۲۲۵ /ت۵۳۳۶۷هـ ۱۳۹۵/۵/۱۶ وزارت نفت ـ وزارت امور اقتصادی و دارایی، سازمان برنامه و بودجه ایران
- Development and Production Service Contract (DPSC) http://www.iraqoilforum.com/
- MODEL Producing Oil Field Technical Service Contract (PFTSC),(23 APRIL 2009), http://www.iraqoilforum.com/
پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی
دوره 21، شماره 4
زمستان 1400
صفحه 1-36