پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

مقایسه ساختار اقتصاد ملی و استانی ایران با استفاده از رویکرد داده-ستانده

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
حسین علی اصغر پور موزیرجی 1
نورالدین شریفی 2
1 دکتری علوم اقتصادی، دانشکده علوم اقتصادی و اداری دانشگاه مازندران و کارشناس اقتصادی دیوان محاسبات کشور
2 دانشیار گروه علوم اقتصادی، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، پردیس دانشگاه مازندران، بابلسر، مازندران
چکیده
یکی از کارکردهای اساسی تحلیل‏های‏ داده-ستانده، شناسایی ساختار اقتصادی کشورها و مناطق است. این پژوهش، در پی شناسایی بخش‌های کلیدی استان‌های کشور و مقایسه آنها با بخش‌های کلیدی ملی می‏باشد. اطلاعات مورد نیاز از جدول داده-ستانده سال 1390 و حساب‏های منطقه‏ای مرکز آمار ایران در این سال تهیه شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد، بر اساس معیار پیوند پسین و پیشین ناخالص کل با و بدون در نظر گرفتن میزان پراکندگی پیوندها، در سطح ملی، به ترتیب، 17 و 20 بخش کلیدی وجود دارد. این ارقام در سطح استان‏ها، به ترتیب، بیش از 1 و 2 بخش کلیدی می‏باشند؛ با این حال، بعضی از بخش‏های کلیدی استان‏ها به دلیل کلیدی نبودن در سطح ملی، در برنامه ‏ریزی متمرکز مورد توجه قرار نمی ‏گیرند. در مقابل، بعضی از بخش‏های کلیدی کشور هم در فهرست بخش‏های کلیدی هیچیک از استان‏ها قرار ندارند. از نتایج دیگر این تحقیق، همسویی بین درآمد سرانه داخلی استان‏ها، با تعداد بخش‏های کلیدی مشترک آنها با اقتصاد ملی است که در اثر بهره ‏مندی بیشتر آنها از سرمایه‏ گذاری در بخش‏های کلیدی ملی حاصل می‏ شود. به این ترتیب، به نظر می‏ رسد، به دلیل ناهمخوانی ساختار اقتصادی بعضی از استان‏های کشور با ساختار اقتصاد ملی، توجه به بخش‏های کلیدی استا‏ن‏ها در برنا‏مه ‏ریزی ‏های اقتصادی، موجب توجه بیشتر به‏ قابلیت‏ های استان‏ها، افزایش سطح برخورداری آنها و کاهش نابرابری بین منطقه‏ ای در راستای استفاده بهینه از منابع ملی می‏گردد.

کلیدواژه‌ها
رویکرد داده-ستانده
بخش‌های کلیدی ملی
بخش‌های کلیدی استانی
ساختار اقتصاد ایران

موضوعات

عنوان مقاله English

Comparison of Iran National and Provincial Economic Structure Using the Input-Output Approach

نویسندگان English

Hossein Aliasgharpour Moziraji 1
Nooraddin Sharify 2
1 Ph.D. in Economics, Faculty of Economics, University of Mazandaran, and Economic Expert of the Supreme Audit Court of Iran
2 Associate Professor of Economics, Department of Economics, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
چکیده English

One of the basic functions of input-output analysis is to identify the economic structure of regions and countries. This research seeks to identify the key sectors of Iran's provinces and to compare them with national key sectors. The data is extracted from the national input-output table and regional accounts of the Statistical Center of Iran in 2011. The results show that based on the "total gross backward and forward linkages" criterion, there are 17 and 20 key sectors, respectively, with and without considering the "dispersion of the linkages", at national level. With same criterion, every province has at least one and two key sectors, respectively. However, some key sectors of provinces are not listed as national key sectors, and are not included in the central planning. On the contrary, a number of national key sectors are not categorized as key sectors in the provincial level. In addition, due to the larger usage of national resources in key sectors, the provinces with more common key sectors with national economy have higher GDP per capita. Thus, it seems due to inconsistency between some regional economic structure with national one, considering the provincial key sectors in national economic planning leads to optimal use of national resources through increasing the GDP per capita and decreasing the interregional disparities.

کلیدواژه‌ها English

Input-Output Approach
National Key Sectors
Provincial Key Sectors
Economic Structure of Iran
ابراهیم‏زاده، عیسی؛ کماسی، حسین و جهانی، احمد(1391) مقایسه تطبیقی ساختار اقتصادی اشتغال در شهرستانهای مرزی با غیر مرزی در استان کرمانشاه براساس ضریب مکانی(LQ)، همایش ملی شهرهای مرزی و امنیت؛ چالش‏ها و رهیافت‏ها، 30 و 31 فروردین 1391، زاهدان: دانشگاه سیستان و بلوچستان.
آل عمران، رویا؛ علیزاده اصل، حسن و آل عمران، سیدعلی (1392). شناسایی بخش‌های کلیدی و پیشرو استان آذربایجان شرقی. فصلنامه علمی پژوهشی مدلسازی اقتصادی، 7(21): 116-101.
آهنگری، عبدالمجید و خرم زاده، آذین(1391). بررسی اثر تغییرات ساختار اقتصادی بر تولید ناخالص داخلی ایران: با تاکید بر تولید، صادرات و بهره‏وری نیروی کار. فصلنامه اقتصاد مقداری، 9(1): 85-67.
توفیق، فیروز (1393). برنامه‌ریزی در ایران و چشم‌انداز آینده آن. تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی.
جهانگرد، اسفندیار (1377). شناسایی فعالیت‌های کلیدی اقتصاد ایران در یک برنامه‌ی توسعه‌ی اقتصادی. مجله‌ی برنامه و بودجه، 31 و 32: 123-99.
جهانگرد، اسفندیار (1393). اولویت بندی سرمایه گذاری در فعالیت های اقتصادی ایران با ملاحظه آلودگی های زیست محیطی. مجلس و راهبرد، 21 (80): 168-137.
حکیمی پور، نادر و اکبریان, حجت (1395). تعیین بخش‌های کلیدی اقتصاد ایران با بکارگیری روش بردار ویژه بر اساس نتایج جدول داده-ستانده سال 1390. فصلنامه علمی پژوهشی نظریه‌های کاربردی اقتصاد، 3(1): 139-160.‎
سیف‌الدینی، فرانک و پناهنده‌خواه، موسی(1389). چالش‌ها و موانع برنامه‌ریزی توسعه منطقه‌ای در ایران. مجله علمی پژوهشی-پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 73: 93-83.
شریفی، نورالدین؛ احسانی، محمدعلی و پهلوانی، مرتضی (1392). مقایسه ساختار اقتصادی ایران با منتخبی از کشورهای صنعتی عضو سازمان تجارت جهانی. فصلنلمه سیاست‏گذاری پیشرفت اقتصادی، 1(1): 117-93.
صابری صفایی، فاطمه؛ برادران خسروشاهی، فریده؛ زندی، فاطمه؛ نظری، علی‏اکبر و رضویان سرحوض، زهرا (1387). بررسی روند تغییرات ساختار اقتصادی کشور با استفاده از جداول داده-ستانده، پروژه پژوهشی آمارهای اقتصادی، پژوهشکده آمار.
فطرس، محمد حسن و رسولی، مرضیه(1393). محاسبه شاخص تغییرات ساختار اقتصادی در ایران. فصلنلمه مجله اقتصادی، 7و8: 42-9.
فطرس، محمد حسن و رسولی، مرضیه(1395). اثر تغییرات ساختار اقتصاد بر نابرابری درآمدی در ایران: 1360-1393. فصلنلمه سیاست‏گذاری پیشرفت اقتصادی، 4(10): 42-9.
غفاری، سیدرامین؛ رجائی‏ریزی، محمدعلی؛ دوستی‏ایرانی، لیلا و نصیری‏هندخاله، اسماعیل(1390). تحلیل مکانی-فضایی ساختار اقتصادی اشتغال در استان چهارمحال و بختیاری. جغرافیا، دوره جدید، 9(31): 306-277.
مرکز آمار ایران (1396). جدول داده-ستانده سال 1390، www.amarcenter.org
مرکز آمار ایران (1398) . حساب‏های منطقه‏ای 1390-95، www.amarcenter.org
یوسفی، محمدقلی (1391). تعیین پیوندهای بین بخشی در اقتصاد ایران با استفاده از روش حذف فرضی، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، 12(4): 170-155.
Aroche, F. (2006). Trees of the essential economic structures: A qualitative input-output method. Journal of Regional Science, 46(2): 333-353.
Bulmer, T. (1982). Input-Output Analysis in Developing Countries, New York: John Wiley and Sons.
Dietzenbacher, E. (2002). Interregional multipliers: Looking backward and forward. Regional Studies, 36: 125-136.
Firmansyah, F., & Oktavilia, S. (2015). Indonesian economic structure: An analysis of temporal Leontief inverse. Jurnal Ekonomi Pembangunan: Kajian Masalah Ekonomi dan Pembangunan, 16(1): 11-21.
Flegg, A. T., & Tohmo, T. (2016). Estimating regional input coefficients and multipliers: The use of the FLQ is not a gamble. Regional Studies, 50(2): 310-325.
Flegg, A. T., & Webber, C. D. (2000). Regional size, regional specialization and the FLQ formula. Regional Studies, 34(6): 563-569.
Ghosh, A. (1958). Input-output approach in an allocation system, Economica, 25: 58–64.
Ghosh, P. P.; Dhar, A., & Chakraborty, D. (2009). An intertemporal comparison of the structure of the Sri Lankan economy from 1986 to 2000. The 17th International Input-Output Conference, Sao Paolo, Brazil, 13-17 July.
Górska, R. (2015). Backward and forward linkages based on an input-output analysis–comparative study of Poland and selected European countries, Warsaw School of Economics, Institute of Econometrics. No. 15-03, http://www.sgh.waw.pl/KAE/ZES/papers
Kronenberg, T. (2007). How can regionalization methods deal with cross-hauling. Institut fur Energieforschung (IEF) Systemforschung und Technologische Entwicklung (STE), 16.
Kronenberg, T. (2009), Construction of regional input-output tables using nonsurvey methods: The role of cross-hauling. International Regional Science Review, 32(1): 40-64.
Laumas, P. S. (1975), Key sectors in some underdeveloped countries. Kyklos, 28(1): 62-79.
Mehmet, K., & Expert, T. (2008). Supply-use and input-output tables, backward and forward linkages of the Turkish economy. The 16th Inforum World Conference in Northern Cyprus, Cyprus, 1-5 September.
Meller, P., & Marfan, M. (1981). Small and large industry: Employment generation, linkages, and key sectors. Economic Development and Cultural Change, 29(2): 263-274.
Miller, R. E., & Blair, P. D. (2009), Input-output analysis: foundations and extensions. Cambridge: Cambridge University Press.
Patton, M.; Xia, W.; Feng, S., & Hewitt, V. (2016). Economic structure and vulnerability to recession in rural areas. EuroChoices, 15(3): 47-53.
Richardson, H.W. (1985). Input-output and economic base multipliers: Looking backward and forward. Journal of Regional Science, 25(4): 607-661.
Sadeghi N., & Mousavi Nik S.-H. (2017). A comparative study of traditional, eigenvector and hypothetical extraction methods to identify key sectors. Iranian Journal of Economic Research, 21(69): 173-208.
Sengupta, A. (1987). Input-output allocation model for India: A note. Anvesak, 7(2): 103-107.
Temurshoev, U. (2004). key sectors in the Kyrgyzstan economy. Charles University, Discussion Paper No. 2004-135.
پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی
دوره 20، شماره 4
زمستان 1399
صفحه 125-155