صادرات ضمنی یارانه حامل های انرژی در ایران (1395-1387)

جلائی اسفندآبادی, سید عبد المجید; افشارپور, مهلا

صادرات ضمنی یارانه حامل های انرژی در ایران (1395-1387)

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

سید عبد المجید جلائی اسفندآبادی ¹

مهلا افشارپور ²

¹ استاد گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه شهید باهنر کرمان

² دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه شهید باهنرکرمان

چکیده

گاهی اوقات، تجدید در ساختار اقتصاد، می تواند صرفه جویی قابل توجهی را در مصرف انرژی ایجاد نماید؛ اما هر تجدید ساختاری با هزینه همراه است که گاهی این هزینه ها، منافع کاهش مصرف انرژی را از بین می برد. با توجه به این مهم، سؤال اصلی مطرح در این مقاله، بررسی میزان صادرات ضمنی یارانه حامل های انرژی است. از این رو، در این پژوهش، مصرف حامل های انرژی در ایران بررسی می شود. بدین منظور، با استفاده از الگوی داده - ستانده و جدول داده - ستانده سال 1390 مرکز آمار ایران و سنجش خالص صادرات محتوای انرژی کالاها و خدمات، با استفاده از رویکرد شکاف قیمتی، میزان صادرات یارانه ضمنی انرژی، برای دوره زمانی -1387-1395 ، براساس سبد کالای مصرفی، به قیمت سال پایه 1383 محاسبه شده است. نتایج نشان می دهد که، بیشترین اثرات رفاهی ناشی از هدفمند سازی یارانه ها و افزایش قیمت حامل های انرژی، هزینه های تولید در بخش صنعت را متأثر کرده و بخش عظیمی از یارانه حامل های انرژی، به صورت ضمنی صادر گردیده است. در واقع، یارانه انرژی همچون یک کالای صادراتی، در جهت تأمین منبع درآمدی برای قشر توانمند جامعه عمل کرده است. به این ترتیب، یکی از نقش های یارانه انرژی در کشور ما ارزآوری است که امکان واردات انواع کالاها و خدمات به کشور را فراهم می کند.

کلیدواژه‌ها

صادرات

یارانه ضمنی

حامل انرژی

داده - ستانده

20.1001.1.17356768.1399.20.4.1.8

موضوعات

سایر موضوعات اقتصادی

عنوان مقاله English

Implicit Exports of Energy Carriersâ Subsidies in Iran

نویسندگان English

Seyed Abdulmajid Jalaee ¹

mahla afsharpour ²

¹ Professor of Economics, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman

² Ph.D. candidate in Economics, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran

چکیده English

Sometimes, economic restructuring can cause the significant conservation of energy. However, any restructuring has specific costs, which may eliminate the benefits of reducing energy consumption. This article aims to measure the implicit exports of energy carriers’ subsidies. To this end, the consumption of energy carriers in Iran is briefly investigated. The implicit exports of energy subsidies are calculated using the input-output table in 2011 (prepared by Statistical Center of Iran) over the period 2008-2016. To do this, the net exports of energy content of goods and services are determined by the price gap approach based on the consumption basket at 2004 prices. The results show that the production costs in the industrial sector has been influenced by welfare effects resulting from targeted subsidies and rising energy carriers’ prices, and a large portion of energy carriers' subsidies has been implicitly exported. Indeed, energy subsidy as an exporting good has served as a source of income for the rich. Thus, one of the roles of energy subsidy in Iran is to provide foreign exchange, which makes it possible to import all kinds of goods and services to the country.

کلیدواژه‌ها English

Export

Implicit Subsidy

Energy Carrier

Input-output

باستانزاد، حسین و نیلی، فرهاد. (1384). تحلیل سیاستی قیمت‌گذاری حامل‌های انرژی در اقتصاد ایران. تحقیقات اقتصادی. 68: 226-201.
بخشوده، محمد. (1390). تعیین ذی نفعان برنامه پرداخت نقدی پس از هدفمندی یارانه‌ها در مناطق شهری ایران. دو فصلنامه مدیریت شهری. بهار و تابستان: 29-40.
ترازنامه انرژی جمهوری اسلامی ایران. 1395-1390.
تشکینی، احمد؛ عریانی، بهار و صبوری دیلمی، محمد. (1388). نظام پرداخت یارانه حامل‌های انرژی: مشکلات و ضرورت بازنگری آن. ماهنامه بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی ویژه‌نامه هدفمندسازی یارانه‌ها. 101: 160-141.
خسروی نژاد، علی اکبر. (1388). اندازه‌گیری اثرات رفاهی حذف یارانه کالاهای اساسی بر خانوارهای شهری ایران. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی.5: 31-1.
خشنود، زهرا. (1388). قانون هدفمند یارانه‌ها. تازه‌های اقتصاد. 126: 14-11.
دادگر، یدالله و نظری، روح الله. (1391). تحلیل رفاهی سیاست‌های یارانه‌ها در اقتصاد ایران. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی. 42: 380-237.
ذکری، زهرا. (1393). ضرورت توجه به محیط زیست در قانون هدفمندی یارانه‌ها. بررسی میزان انتشار مستقیم و غیرمستقیم آلایندگی Co2. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. شماره مسلسل 13663.
شاهمرادی، اصغر؛ مهرآرا، محسن و فیاضی، نوید. (1389). آزادسازی قیمت حامل‌های انرژی و آثار آن بر رفاه خانوار و بودجه دولت از روش داده_ستانده. پژوهش‌های اقتصادی ایران، 42: 24-1.
صادقی، نرگس؛ ذبیحی، زهرا و مستعلی پاشا، مریم. (1395). ماهیت بخش‌های اقتصادی ایران. سنجش مصرف انرژی و انتشار Co2 در بخش‌های اقتصادی. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. شماره مسلسل 15244.
طاهری فرد، علی و اخوان، مهدی. (1388). محاسبه صادرات مستقیم و غیرمستقیم برق و یارانه ضمنی پرداختی بخش برق به بخش صادرات با استفاده از جدول داده_ستانده. فصلنامه بررسی های بازرگانی. 37: 7-1.
عزیزی، زهرا؛ فریدزاد، علی و خورسندی، مرتضی. (1394). نقش قیمت در اثرگذاری غیرخطی عوامل موثر بر شدت انرژی در ایران. فصلنامه پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، 17: 67-98.
علوی، سید احمد و افشارپور، مهلا. (1396). صادرات یارانه انرژی (مطالعه موردی: بنزین و نفت‌گاز). هفدهمین کنفرانس بین المللی مهندسی حمل و نقل و ترافیک.
فریدزاد، علی. (1397). سنجش خالص صادرات بین بخشی یارانه ضمنی حامل‌های انرژی در سطح بخش‌های اقتصادی ایران. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران. 78: 125-93.
کاکائی، جمال. (1395). سنجش ردپای بوم شناختی انرژی‌های فسیلی در بخش‌های اقتصادی ایران با رویکرد داده_ستانده. پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد انرژی، دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی.
مرکز آمار ایران، سالنامه آماری استان تهران.
منظور، داوود؛ شاهمرادی، اصغر و حقیقی، ایمان. (1389). بررسی اثرات حذف یارانه آشکار و پنهان انرژی در ایران. مدل-سازی تعادل عمومی محاسبه‌پذیر بر مبنای ماتریس داده‌های خرد تعدیل شده، مطالعات اقتصاد انرژی. 26.
موسوی، سید نعمت اله؛ فرج زاده، ذکریا و طاهری، فرزانه. (1391). اثرات رفاهی کاهش یارانه انرژی در بخش کشاورزی. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی. 26: 306-298.
نجفی، هاءالدین و فرج زاده، زکریا. (1389). ارزیابی آثار رفاهی کاهش یارانه کودشیمیایی در بازارگندم و برنج، اقتصاد کشاورزی و توسعه، زمستان. 72.
وزارت نیرو، ترازنامه انرژی (1395-1387).
Boqiang, L , & Zhujun, J. (2011). Reform and design of energy subsidy in China. Beijing: Science Press.
Brown, Laura. K, Troutt, E. (2017). A re-analysis of the trade and welfare effects of export subsidies. Applied Economics Letters . 25: 420-424.
Fetini, H. (1999). Economic aspect of increasing energy price to border price level on the Islamic Republic of Iran, World Bank, August 2.
Haley, Usha C.V. (2013). Subsidies to Chinese Industry: State Capitalism, Business Strategy, and Trade Policy, Affiliations are at time of print publication, Published to Oxford Scholarship Online: May.
Kojima ,M. (2017). Energy Subsidies: Identifying and Quantifying Energy Subsidies. World Bank eLibrary.
Kondo, K .(2005). Economic Analysis of Water Rerources in Japan: Using Factor Decomposition Analysis Based on Input Output Tables. Environmental Economics and Policy Studies. 7: 109-129.
Li, k. and Lin, B. (2014). The nonlinear impacts of industrial structure on china”s energy intensity. Energy. 69: 258-265.
Lugar, Dick. (2007). Hidden subsidies and risks pump up real price of oil. Natureresearch journal. 445:147.
Nikolaidis, A and Charalambous, A. (2017). Hidden cross-subsidies of net energy metering practice: energy distribution losses reallocation due to prosumers’ and storsumers’ integration, Published in: IET Generation, Transmission & Distribution. 11: 9 -6 22.
Sheng, Q. and Li, W. (2015). The researches on indirect energy subsidies embodied in the export of China: Estimation and policy. Management and Engineering. 20:1838-5745.
Tang, X., Zhang, B., Feng, L., Snowden, S. and Hook, M . (2012). Net oil exports embodeid in China”s international trade: An input-output analysis. Energy. 48: 464-471.
Withana, S , Ten Brink, P , Mazza, L and Russi, D. (2014). Hidden subsidies: the invisible part of the EHS iceberg. Social And Political Science. 30:41–69.