پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

اندازه گیری شاخص نابرابری چند بعدی در مناطق شهری ایران 1392-1368

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان
1 دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه الزهرا (س)
2 استادیار گروه اقتصاد
3 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا (س)
چکیده
نابرابری، یکی از معضلات عمده اغلب کشور های در حال توسعه است. بررسی آمار ها حکایت از حاد بودن این مسأله در ایران نسبت به کشور های در حال توسعه دارد. مهمتر از وجود خود نابرابری، اثرات آن بر جامعه بوده که مطالعه و شناخت آن را ضروری نموده است. هدف این پژوهش، "اندازه گیری نابرابری چند بعدی " مناطق شهری کل کشور طی دوره های ۱۳۷۶-۱۳۶۸، ۱۳۸۴-۱۳۷۶ و ۱۳۹۲-۱۳۸۴ منطبق بر سه دورۀ ریاست جمهوری می باشد که برای نخستین بار در ایران صورت می گیرد. ابعاد مورد بررسی درآمد، سلامت و آموزش است و داده های مورد استفاده در این مطالعه، از ریز داده های طرح پیمایش هزینه - درآمد خانوار های شهری مرکز آمار برای سال های منتخب استخراج می شود. ابتدا نابرابری تک بعدی در هر یک از ابعاد ذکر شده با استفاده از شاخص های ضریب جینی و آنتروپی تعمیم یافته برای سال های ابتدایی و انتهایی هر دوره محاسبه، و سپس نابرابری چند بعدی با استفاده از شاخص بورگیگنون اندازه گیری می شود. بر اساس نتایج حاصل، ضریب جینی برای بعد درآمد در هر سه دوره کاهش یافته، در حالی که در بعد سلامت حاکی از افزایش است. برای بعد آموزش نیز مقدار این شاخص در دورۀ دوم افزایش و در دو دورۀ دیگر کاهش یافته، و شاخص های آنتروپی محاسبه شده نیز در هر سه دوره برای هر سه بعد با نوساناتی همراه است. شاخص نابرابری چند بعدی اندازه گیری شده با توجه به مقادیر پارامتر های ضریب جانشینی و ضریب انزجار از نابرابری، نتایج گسترده ای را در اختیار قرار می دهد. در مجموع این شاخص نشان می دهد که وضعیت در دوره دوم نسبت به دو دوره دیگر، بد تر شده است.
کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله English

The Measurement of the Multidimensional Inequality Index in Urban Areas of Iran

نویسندگان English

Hossein Raghfar 1
Esmaeel Safarzadeh 2
Fahime Aliakbari Salami 3
1 Associate Professor in Economics
2 Assistant Professor in Economics
3 M.A. of Economics
چکیده English

Inequality is a major problem in the developing countries. It is also an acute and critical subject in Iran compared with other developing economies. Besides the existence of inequality, its social effects have made its explanation crucial. The aim of this research is to measure the multidimensional inequality in urban areas of Iran during three presidential periods: 1989 -1997, 1997-2005 and 2005-2013. Income, health and education are the dimensions under study. This research uses household expenditure-income survey data for the selected periods. Gini coefficient is measured for one-dimensional inequalities in terms of each dimension, generalized entropy is computed for the beginning and ending years of each period, and the multidimensional inequality is measured by using the Bourguignon index. Results indicate that the Gini coefficient decreased in terms of income dimension in all three periods while it increased in terms of health dimension during all periods. In education dimension, Gini index increased in the second period and decreased in other periods. The measured entropy indices are of some fluctuations in all periods for all dimensions. The measured multidimensional inequality index provides a wide range of results for different substitution and inequality aversion parameters. In general, this index indicates worse conditions in the second period compared with other periods.

کلیدواژه‌ها English

Multidimensional inequality
Gini coefficient
Entropy index
Bourguignon index
اخوی، احمد (1387). نابرابری توزیع درآمد، تحلیلی از علت ها، پیامدها و سیاست ها. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی.
اسماعیل سرخ، جعفر (1386). نابرابری های آموزشی و نابرابری های فضایی در بعد قومی و منطقه ای: مطالعه موردی دوره ابتدایی استان آذربایجان غربی در سال تحصیلی 81-1380. فصلنامه تعلیم و تربیت، سال 23، شماره 3.
انوری، حسن (1382). فرهنگ فشرده سخن. تهران: انتشارات سخن، چاپ اول.
جابری خسرو شاهی، نسیم؛ محمدوند ناهیدی، محمد رضا و نوروزی، داود (1391). تأثیر توسعه مالی بر نابرابری درآمد در ایران. فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهش رشد و توسعه اقتصادی، سال دوم، شماره 6.
حسنی، محمد؛ سامری، مریم؛ سید عباس زاده، میرمحمد و موسوی، میر نجف (1392). بررسی نابرابری در آموزش و پرورش دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه استان آذربایجان غربی. نشریه زن در توسعه و سیاست، دوره 11، شماره 3: 332-315.
راغفر، حسین ؛ زرگری، نیلوفر و سنگری مهذب، کبری (1392). اندازه گیری نابرابری در هزینه های سلامت در ایران. مجله پژوهش حکیم، دوره 16، شماره 2.
سن، آمارتیا کومار (1381) در باب نابرابری اقتصادی. ترجمه حسین راغفر. تهران: انتشارات موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
شهیکی تاش، محمد نبی و درویشی، باقر (1392). سنجش نابرابری درآمدی در بین استان های ایران (رویکرد عینی و قیاسی از شاخص های ایستایی ناپارامتریک). مجله سیاست گذاری اقتصادی، شماره 93: 157-137.
طهماسبی، فریدون؛ میرزایی، خلیل و کامران، فریدون (1391). عوامل اجتماعی مؤثر بر احساس نابرابری های اجتماعی و پیامدهای آنها در شهر تهران. فصلنامه پژوهش اجتماعی، سال 4، شماره 14.
عمادزاده، مصطفی (1386). مباحثی از اقتصاد آموزش و پرورش. اصفهان: جهاد دانشگاهی اصفهان.
قائد امینی هارونی، غلام رضا؛ شریفیان ثانی، مریم؛ راغفر، حسین و صالحی، مسعود (1388). روند نابرابری در هزینه کالا های منتخب سبد مصرف خانوار های تهرانی در دوره زمانی 1386-1384. فصلنامه عملمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شماره 40: 339-315.
گرب، ادوارد(1373) نابرابری اجتماعی: دیدگاه های نظریه پردازان کلاسیک و معاصر. ترجمه محمد سیاهپوش و احمدرضا غروی نژاد. تهران: نشرمعاصر.
لشکری، علیرضا (1388). تجارت و نابرابری در بستر جهانی سازی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
محمدبیگی، ابوالفضل؛ حسن زاده، جعفر؛ عشرتی، بابک و محمدصالحی، نرگس (1391). نابرابری در سلامت: شاخص‌های اندازه‌گیری و کاربرد آنها در داده‌های طرح بهره‌مندی از خدمات سلامت. مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران، 9(2): 14-1.‎
مردانی، یاسر و کرمی، آیت اله (1391). بررسی نابرابری درآمدی در مناطق روستایی ایران. فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 5(17): 63-47.‎
هادیان، محمد؛ قربانی، علیرضا؛ قیاسوند، حسام و نقدی، سیران (1392). نابرابری در هزینه های سلامت و خوراکی، مطالعه خانوارهای شهری و روستایی ایران. مجله علوم پزشکی سبزوار، دوره 20، شماره 4: 36–435.
Akita, T., & Miyata, S. (2008). Urbanization, educational expansion, and expenditure inequality in Indonesia in 1996, 1999, and 2002. Journal of the Asia Pacific Economy, 13(2): 147-167.
Araar, A. (2009). The Hybrid Multidimensional Index of Inequality. Cahier de recherche/Working Paper, 9: 45.
Atkinson, A.B., and F. Bourguignon (1982) The comparison of multidimensioned distributions of economic status, Review of Economic Studies, 49 (2): 183-201.
Blundell, R., Pistaferri, L., & Preston, I. (2008). Consumption inequality and partial insurance. The American Economic Review, 98(5): 1887-1921
Bourguignon, F. (1999). Comment to Multidimensioned Approaches to welfare Analysis by Maxsoumi, E. in Handbook of income inequality meusurement. ed. J. Silber Boston, Dordreeht and London: Kluwer Academic: 477-484.
Cowell, F. (2007). Income Distribution and Inequality. Suntory and Toyota International Centres for Economics and Related Disciplines, LSE.
Decancq, K., & Lugo, M. A. (2009). Measuring Inequality of Well-Being With a Correlation-Sensitive Multidimensional Gini Index. University of Oxford Department of Economics Discussion paper series, 459.
Kolm, S-C. (1977). Multidimensional egalitarianism. Journal of multivariate Analysis, 60: 252- 276.
Litchfield, J. A. (1999). Inequality: Methods and Tools. Text for World Bank’s Web Sitehttp://siteresources.worldbank.org/INTPGI/Resources/Inequality/litchfie.pdf
Lugo, M. A. (2005). Comparing Multidimensional Indices of Inequality: Methods and Application (No. 14). ECINEQ, Society for the Study of Economic Inequality.
Mausoumi, E. (1986). The measurement and decomposition of multi-dimensional inequality, Econometrica, 54 (4): 991-997.
Nilsson, T. (2010). Health, wealth and wisdom: Exploring multidimensional inequality in a developing country. Social indicators research, 95(2): 299-323.
Norheim, O. F., & Asada, Y. (2009). The ideal of equal health revisited: definitions and measures of inequity in health should be better integrated with theories of distributive justice. International Journal for Equity in Health, 8(1): 1-9.
Richardson, H.W. (1979): Aggregate efficiency and interregional Equity. In Hendrik folmer (eds), spatial Inequalities and Regional Development, Boston: Kluwer: 161-183.
Sen, A. (1973). On Economic Inequality. Oxford University Press.
Shannon, C.E. (1948). A mathematiul theory of communiation. Bell system Technical Journal, 27: 370-432
United Nations Development programme [UNPD] (2007-2008). Human Development Report. New York: Oxford.
Weymark, J. (2004). The Normative Approach to the Measurement of Multidimensional Inequality (No. 0314). Vanderbilt University Department of Economics.