پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

تأثیر افزایش قیمت حامل های انرژی بر هزینه تخریب آلاینده های هوا در ایران (رویکرد تعادل عمومی محاسبه پذیر CGE)

نویسندگان
احسان طاهری 1
حسین صادقی 2
عباس عصاری 3
1 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس
2 دانشیار گروه توسعه و برنامه ریزی اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس
3 عضو هیئت علمی گروه اقتصاد و رئیس پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
اکوسیستم، یکی از ارکان بنیادین زندگی بشر محسوب می شود و با پیشرفت و توسعه در جهان، تغییراتی در آن به وجود آمده است. انتشار آلاینده های هوا، یکی از عوامل مهم تخریب محیط زیست می باشد. انتشار آلاینده های هوا هزینه هایی را بر بخشهای مختلف وارد می کند که این هزینه ها معمولاً در محاسبات رسمی به حساب نمی آیند و به آنها هزینه تخریب می گویند. مصرف حامل های انرژی عامل اصلی انتشار آلاینده های هوا در ایران می باشد.

لذا این تحقیق درصدد کاهش هزینه های تخریب انتشار آلاینده های هوا ناشی از مصرف حامل های انرژی در ایران می باشد. یکی از راه های کاهش انتشار آلاینده های هوا و هزینه تخریب آنها، وضع مالیات بر مصرف حامل های انرژی می باشد. ازاین رو در این تحقیق، یک سناریو برای افزایش قیمت حامل های انرژی به قیمت فوب خلیج فارس در نظر گرفته شده، و برای این منظور از مدل تعادل عمومی محاسبه پذیر استاندارد لافگرن و همکاران استفاده شده است. پایه آماری مدل CGE ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1385 بوده و آمار مصرف انرژی و انتشار آلاینده های هوا نیز از ترازنامه انرژی سالهای 1385 تا 1391 به دست آمده ، همچنین بخشهای اقتصادی براساس طبقه بندی ISIC به 25 بخش تفکیک شده اند.

میزان هزینه تخریب در سناریوی پایه معادل 12.78 درصد از GDP سال 1385 به قیمت ثابت بوده که با اعمال سناریوی افزایش قیمت حامل های انرژی، این هزینه 23 درصد کاهش یافته و به میزان 10 درصد GDP رسیده است. همچنین نتایج نشان می دهد که بخشهای حمل و نقل جاده‌ای و برق، بیشترین کاهش در هزینه تخریب را دارند.
کلیدواژه‌ها
مصرف حامل های انرژی
انتشار آلاینده های هوا
هزینه تخریب
تعادل عمومی محاسبه پذیر

موضوعات

عنوان مقاله English

Effect of Increases in Energy Carriers' Prices on the Degradation Cost of Air Pollutants in Iran: Computable General Equilibrium Approach

نویسندگان English

Ehsan Taheri 1
Hossein sadeghi 2
abbas assari arani 3
1 Ph.D. Candidate in Economics, Tarbiat Modares University
2 Associate Professor of Economics, Faculty of Management and Economics, Tarbiat Modares University
3 Faculty Member, Faculty of Management and Economics, Tarbiat Modares University
چکیده English

The ecosystem is a fundamental pillar of human life, which has been changed due to the progress and development of the world. The emission of air pollutants is a key factor in environmental degradation. Air pollutants impose the so-called "degradation costs" on different sectors, which these costs are not included in official calculations. Consumption of energy carriers is the main cause of air pollutants emissions in Iran. Therefore, this research seeks to examine the degradation costs of air pollutants emitted by the use of energy carriers in Iran. One way to reduce the emissions of air pollutants and their degradation costs is to impose tax on the consumption of energy carriers. This study considers a scenario for raising the price of energy carriers to the level of FOB price of Persian Gulf. For this purpose, the standard computable general equilibrium model of Lofgren et al () is used. The statistical basis of the CGE model is the 2006 social accounting matrix (SAM). The statistical data on energy consumption and emissions of air pollutants are derived from the energy balance sheets over the period 2006-2012. In addition, economic sectors are divided into 25 sections according to the ISIC classification. Degradation cost in the baseline scenario is equivalent of 14.43% of GDP (at constant prices) in 2006, which by applying the scenario for increasing the price of energy carriers, this cost declines by 23% and amounts to 10 percent of GDP. Results also reveal that the road transportation and electricity sectors experience the greatest reductions in degradation cost.

کلیدواژه‌ها English

Consumption of energy carriers
Emissions of air pollutants
Degradation cost
Computable General Equilibrium
آسیایی، محمد؛ خیابانی، ن. و موسوی، ب. (1391). بررسی اثرات زیست محیطی حذف یارانه حامل های انرژی در بخش صنعت؛ فصلنامه اقتصاد محیط زیست و انرژی، شماره4 ، سال اول.
اخباری، محمد (1381). محاسبه آلاینده زایی مصارف نهایی خانوارها با استفاده از تحلیل جدول داده-ستانده زیست محیطی سال 1378؛ دومین همایش کاربرد تکنیک های داده-ستانده، تهران.
اسدی، مرتضی (1387). هزینه خسارات آلودگی هوا و ضرورت اجرای مالیات سبز؛ فصلنامه تخصصی مالیات، شماره سوم، 345-199.
پوراصغرسنگاچین، فرزام (1389). مقایسه تحلیلی ابزارهای اقتصادی برای حفاظت از محیط زیست و پیشنهادهایی برای عملیاتی کردن آنها در برنامه توسعه کشور؛ محیط زیست و توسعه، سال اول، شماره1، 90-73.
حسن زاده، محمد (1389). تجزیه و تحلیل آثار بحران مالی جهانی بر رفاه خانوارها در دهکهای درآمدی مختلف، رساله دکتری علوم اقتصادی، دانشگاه تربیت مدرس.
حسینی نسب، ابراهیم و حاضری نیری، هاتف (1391) تحلیل تعادل عمومی محاسبه پذیر اثر اصلاح یارانه حاملهای انرژی بر تورم و تولید ناخالص داخلی؛ فصلنامه پژوهشهای رشد و توسعه اقتصادی، سال دوم، شماره 7.
خوشکلام خسروشاهی، موسی (1393). بهنگام سازی جدول داده-ستانده، ماتریس حسابداری اجتماعی و طراحی الگو و کاربردهای آن در سیاستگذاری اقتصادی-اجتماعی،آشنایی با مدلهای تعادل عمومی قابل محاسبه و بررسی مقایسه ای با سایر مدلها. تهران: مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
خیابانی، ناصر (1387) یک الگوی تعادل عمومی قابل محاسبه برای ارزیابی افزایش قیمت تمامی حاملهای انرژی در ایران؛ فصلنامه مطالعاات اقتصاد انرژی، سال پنجم، شماره 1.
دفتر برنامه ریزی کلان برق و انرژی کشور، ترازنامه انرژی سالهای 91-۱۳۸۵، وزارت نیرو.
دفتر مطالعات اقتصادی (۱۳۹۱). بهنگام سازی جدول داده-ستانده، ماتریس حسابداری اجتماعی و طراحی الگوی CGE و کاربردهای آن در سیاستگذاری اقتصادی-اجتماعی، پایه های آماری ماتریس حسابداری اجتماعی ۱۳۸۵؛ مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
ذاکری، زهرا (1393). ضرورت توجه به محیط زیست در قانون هدفمندی یارانه ها: بررسی میزان انتشار مستقیم و غیر مستقیم CO2؛ مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
شیعه بیگی، اندیشه؛ عباسپور، مجید؛ سلطانیه، محمد؛ حسین زاده لطفی، فرهاد و عابدی زهرا (۱۳۹۳). ارزیابی تغییر اقلیم و پیش بینی اثر آن بر عملکرد و مصرف سوخت نیروگاه های حرارتی ایران در دهه آینده؛ علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره ۱۶، شماره ۶۱.
طاهری، احسان (1394). ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر اقتصاد ایران با استفاده از مدل تعادل عمومی قابل محاسبه (CGE)؛ پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد انرژی، دانشگاه تربیت مدرس.
طیب نیا علی و فولادی معصومه (1388). بررسی آثار افزایش قیمت های جهانی بر سطح قیمت های داخلی، تراز تجاری و نرخ ارز، با استفاده از یک مدل تعادل عمومی محاسبه ای؛ مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 89: 184-157.
طیبی، سید کمیل و مصری نژاد، شیرین (1385). روش شناسی مدل تعادل عمومی قابل محاسبه (CGE)، تئوری و کاربرد؛ فصلنامه اقتصاد مقداری، سال سوم، شماره 1.
عتابی، فریده؛ کرباسی، عبدالرضا و والیزاده معجزی، فرناز (1386). بررسی تأثیر یارانه انرژی بر انتشار آلاینده های هوا در بخش حمل و نقل در ایران؛ فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره نهم، شماره 3.
علی پور، علیرضا؛ موسوی، سیدحبیب اله و خلیلیان، صادق (1393). ارزیابی هزینه انتشار گاز گلخانه ای کربن دی اکسید حاصل از توسعه بخش کشاورزی ایران؛ مجله اقتصاد کشاورزی، شماره 1: 81-63.
کارگری، نرگس و مستوری رضا (1390). کمی سازی اثرات انتشار گازهای آلاینده و گلخانه ای در چرخه حیات یک نیروگاه چرخه طبیعی؛ نشریه انرژی ایران، شماره 4، دوره 14.
مبرقعی دینان، نغمه و نعیمی فر، افسانه (1390). بررسی تأثیر هزینه های ناشی از آلودگی هوا در تعیین کارآمدترین بخشهای اقتصادی-زیست محیطی در فرایند توسعه صادرات؛ فصلنامه محیط شناسی، سال سی و هفتم، شماره 59.
مقیمی، مریم و همکاران (1390). بررسی آثار رفاهی و زیست محیطی مالیات سبز و کاهش یارانه سوخت در ایران با استفاده از مدل تعادل عمومی قابل محاسبه؛ اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال نوزدهم، شماره 75.
منظور، داود و حقیقی، ایمان (1390). آثار اصلاح قیمت‌های انرژی بر انتشار آلاینده‌های زیست‌محیطی در ایران: مدل‌سازی تعادل عمومی محاسبه‌پذیر؛ محیط شناسی، سال سی و هفتم، شماره 60: 12-1.
موسوی، میرحسین؛ برزگر، نرگس و معمارزاده، عباس (1393). برآورد قیمت سایه ای آلاینده های زیست محیطی ناشی از مصرف سوخت های فسیلی در بخش های اقتصادی (مطالعه موردی: استان تهران)؛ علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره شانزدهم، شماره 4.
هراتی، جواد و همکاران (1393). تجزیه و تحلیل خسارت‌های رفاهی ناشی از آلودگی‌های زیست محیطی در ایران (با رویکرد دینامیک سیستم)؛ فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، سال چهاردهم، شماره 4: 147-113.
Bosellot, F.; Eboli, F.; and Pierfederici, R. (2012). Assessing the Economic Impacts of Climate Change, An Updated CGE Point of View; Linking Impact Assessment Instruments to Sustainability Expertise.
Bretschger, L.; Ramer, R. and Schwark, F. (2011). Growth Effects of Carbon Policies: Applying a Fully Dynamic CGE Model with Heterogeneous Capital; Resource and Energy Economics, 33: 963-980.
Dai, H.; Masui ,T.; Matsuoka, Y. and Fujimori , S. (2011). Assessment of China’s Climate Commitment and Non-fossil Energy Plan Towards 2020 Using Hybrid AIM/CGE Model; Energy Policy: 2875- 2887.
Department of Environment, National Climate Change Office, United Nation Development Program (2010). Second National Communication to United Nation Framework Convention on Climate Change; Tehran .
Dixon, J.; Scura, L.; Carpenter, R., & Sherman, P. (2013). Economic Analysis of Environmental Impacts; Routledge.
Fujimori, S.; Masui,T. and Matsuoka, Y. (2012). AIM/CGE [Basic] Manual; Center for Social and Environmental Systems Research, Discussion Paper Series .
Hill, M. (1999). Green Tax Reforms in Sweden: The Second Dividend and the Cost of Tax Exemptions; The Royal Swedish Academy of Sciences, Stockholm: Beijer Institute of Ecological Economics, Discussion Paper, 119: 43.
Hosoe, N.; Gasawa, K. and Hashimoto, H. (2010). Textbook of Computable General Equilibrium Modelling: Programming and Simulations; Printed and Bound in Great Britain by CPI Antony Rowe, Chippenham and Eastbourne.
IEA (2015). World Energy Outlook.
Lecca, P.; Swales, K., & Turner, K. (2011). An Investigation of Issues Relating to Where Energy Should Enter the Production Function; Economic Modelling, 28: 2832-41.
Lofgren, H.; Harris, R.L. and Robinson, S. (2003). Exercises in General Equilibrium Modeling Using GAMS, Microcomputers in Policy Research (Vol. 4a): Washington D.C. International Food Policy Research Institute.
Manne, A.S. and Richels, R.G. (2005). MERGE: an Integrated Assessment Model for Global Climate Change Energy and Environment (pp. 175-189): Springer.
Matsumoto, K. and Masui, T. (2010). Economic Impacts to Avoid Dangerous Climate Change using the AIM/CGE Model; Proceedia Environmental Sciences: 162-168.
Ochuodho, T.O.; Lantz, V.A.; Lloyd-Smith, P. and Benitez, P. (2012). Regional Economic Impacts of Climate Change and adaptation in Canadian forests: A CGE Modeling Analysis; Forest Policy and Economics: Vol. 25, 100-112.
Rutherford, T.F. (1999). Applied General Equilibrium Modeling with MPSGE as a GAMS Subsystem: An Overview of the Modeling Framework and Syntax; Computational Economics, 14 (1-2): 1-46.
Sadeghi, H.; Assari, A. and Taheri, E. (2015). Analyzing The Obstacles and Soloutions of Green Growth Using Computable General Equilibrium Model; 2th. International E-Conference on Green Economics.
Second National Communication to United Nation Framework Convention on Climate change (N.C.C.O) (2010). National Climate Change Office at Department of Environment. Tehran.
Sumi, A., Fukushi, K. and Hiramatsu, A. 2010. Adaptation and Mitigation Strategies for Climate Change: Springer.
Tol, R.S. (2009). The Economic Effects of Climate Change. Journal of Economic Perspectives: Vol. 23, 2, 29-51.
Wing, I.S. (2007). Computable General Equilibrium Models for the Analysis of Energy and Climate Policies; Prepared for the International Handbook of Energy Economics.
پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی
دوره 17، شماره 3
پاییز 1396
صفحه 131-157