پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

بهینه سازی رفتار اقتصادی افراد با توجه به اخلاق متأثر از اعتقاد به معاد

نویسندگان
1 استادیار دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان
2 دانشیار گروه اقتصاد اسلامی دانشگاه قم
3 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته اقتصاد اسلامی، دانشکده مهندسی اقتصاد، دانشگاه علوم اقتصادی
4 کارشناس ارشد اقتصاد توسعه دانشگاه اصفهان
چکیده
انگاشت فروض عقلانیت کامل واطلاعات کامل سبب شده است اقتصاد مارژینالیستی بتواند فرایند تصمیم گیری را از طریق برابری نهایی ها که منجر شده از رفتار بهینه سازی عاملان اقتصادی است، تبیین کند. این رویکرد آکسیوماتیک موجب می گردد هرگونه نااطمینانی از تحلیل ها حذف شود؛ که موجب غفلت اقتصاد مارژینالیستی از اثرگذاری نهادها می گردد. اخلاقیات به عنوان بخشی از نهادهای اجتماعی، دارای احکام و قواعد خاصی است که در مبادلات و انتخاب های عاملان اقتصادی آثار وسیعی به جای گذاشته و منجر به تعیین سطح کارآیی در جامعه می‌گردد. در این مقاله، سعی بر آن بود که گامی در جهت تدوین الگویی نظری در زمینه تبیین رفتار عاملان اقتصادی در یک جامعه دین مدار (جامعه اسلامی)، که متشکل از نهادهای خاص و منحصر به فرد خود می باشد، برداشته شود. فرضیه پژوهش این بود که اخلاقیات در پرتو اعتقاد به معاد، نا اطمینانی حاصل از عدم تجربه دنیای دیگر را مرتفع ساخته و بهینه سازی رفتار اقتصادی را میسر سازد. در جامعه ای که زندگانی پس از مرگ و تقید به آن، عموماً درهم تنیده با اخلاقیات می باشد، دو مساله اساسی رخ می نماید که کارویژه این مقاله تبیین این دو مساله بوده است. مساله اول، نرخ تنزیل بین دو جهانی و مساله دوم، نسبت هزینه (منفعت) نهایی تنزیل شده به هزینه (منفعت) انباشتی است که از آن به عنوان شاخصی در تصمیم گیری عاملان اقتصادی استفاده شده است. نتیجه حاصل از پژوهش این است که با لحاظ نظام پاداش و تنبیه اخروی یا اخلاقیات و هنجارهای برآمده از آن، شرط تعادل در اقتصاد متعارف کارآمد نخواهد بود و نیاز به بازبینی اساسی دارد.
کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله English

Optimizing the Economic Behavior of Muslims Based On the Ethics of Belief in the Hereafter

نویسندگان English

Mohammad Reza Heidari 1
Saeed Farahanifard 2
Nafise Shaian Nejad 3
Elham Karimi Aminabadi 4
1 Assistant Professor, Department of Economics, University of Isfahan
2 Associate Professor of Economics, University of Qom
3 M.A. in Islamic Economics
4 M.A. in Economics
چکیده English

Postulating perfect rationality and full information paves the way for neoclassic economics to explain the process of decision making through equalizing marginal units of variables based on optimizing the behavior of economic agents. This axiomatic approach results in eliminating any uncertainty from the analyses. This problem causes the marginal economics to neglect the issue of institutions. Moralities as a part of social institutions consist of specific rules and regulations, which have large effects on transactions and choices of economic agents, and determine the level of efficiency. This paper tries to develop a theoretical model for explaining the behavior of the economic agents of an Islamic society, which consists of specific and unique institutions. This research hypothesizes that morals in light of belief in the Hereafter eliminate the uncertainty of lack of experiencing the Hereafter and make optimization of economic agents possible. Two issues occur in a society in which the belief in the life after death is mixed with moralities. This paper tackles these two issues. The first one is the inter-world discount rate and the second is the marginal discounted cost (benefit) to the accumulated cost (benefit) ratio which is used as an index by economic agents in decision making process. The result implies that equilibrium condition is not efficient in orthodox economics regarding eternal reward and punishment system and its norms, and requires revision.

کلیدواژه‌ها English

Institution
Ideology
Life in Hereafter
Economic agents
morality
الوی، جیمز (1384) تاریخچه ای از علم اقتصاد در جایگاه علمی اخلاقی؛ ترجمه  علی نعمتی؛ اقتصاد اسلامی، شماره 19، پاییز.
انصاری، محمد جعفر و همکاران (1387) درآمدی به مبانی اقتصاد خرد با نگرش اسلامی؛ تهران: پژوهشکده حوزه و دانشگاه و سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت).
ایروانی، جواد (1383) اخلاق اقتصادی از دیدگاه قرآن و حدیث؛ فصلنامه الهیات و حقوق، ش. 14.
پناهی بروجردی،‌ نعمت اله (1389) اقتصاد و رابطه آن با فلسفه اخلاق؛ ماهنامه معرفت، ویژه نامه اقتصاد اسلامی، شماره 66.
جباری،‌ محمد (1386) اخلاق در اقتصاد؛ گزارش راهبردی معاونت پژوهشهای اقتصادی مرکز تحقیقات استراتژیک،‌ تهران:‌ مجمع تشخیص مصلحت نظام.
چپرا، ع. (1383) اسلام و توسعه اقتصادی؛ ترجمه محمدتقی نظرپور و سید اسحاق علوی؛ قم: انتشارات دانشگاه مفید.
چپرا، محمد عمر (1385) اسلام و چالش اقتصادی؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
رحیمی بروجردی، علیرضا (1391) اقتصاد اخلاقی؛ همدان: نور علم.
سن، آمارتیا کومار (1377) اخلاق و اقتصاد؛ ترجمه حسن فشارکی؛ تهران: نشر شیرازه، چاپ اول.
صدر، سید محمد باقر (1401) فلسفتنا؛ تهران: دار الکتاب الاسلامی، الطبعه العاشره.
طاهر، سعید و همکاران (1375) مباحثی در اقتصاد خرد: نگرش اسلامی؛ ترجمه حسین صادقی؛ تهران: موسسه تحقیقات اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس.
عزتی، مرتضی (1382) اثر ایمان مذهبی بر رفتار مصرف‌کننده؛ فصلنامه اقتصاد اسلامی، سال سوم، ش. 1.
فراهانی فرد، سعید (1389) مبانی کلامی توسعه پایدار،؛ فصلنامه فلسفه دین،‌ شماره 5.
فراهانی فرد، سعید و محمدی، یوسف (1388) مبانی اخلاق محیط زیست از نگاه متعارف؛ فصلنامه قبسات، پاییز 88، شماره 53.
قربانی، ق. (1387) نسبت اخلاق و دین در فلسفه کانت؛ پژوهش‌نامه اخلاق، پاییز، (1): 82-65.
کاپلستون، ف. (1372) تاریخ فلسفه؛ ترجمه اسماعیل سعادت و منوچهربزرگمهر؛ تهران: علمی و فرهنگی.
وبر، ماکس (1371) اخلاق پروتستان و روح سرمایه داری؛ ترجمه عبد المعبود انصاری؛ تهران: انتشارات سمت، چاپ اول.
مجتهدی، کریم (1387) فلسفه نقادی کانت؛ تهران: امیرکبیر.
مطهری، مرتضی (1374) مجموعه آثار (2)؛ تهران: انتشارات صدرا، چاپ چهارم.
موسویان، ع. (1381) دین و اقتصاد؛ مجله اقتصاد اسلامی (8 ): 60-37.
نجارزاده، ر؛ رضاقلی زاده، م و زیوداری، م. (1387) شکل گیری نظام های اقتصادی بر مبنای اخلاق اسلامی و اخلاق سرمایه داری؛ دوفصلنامه علمی- پژوهشی جستارهای اقتصادی، سال پنجم، (10): 73-7.
نمازی، ح، دادگر، ی، (1385). ارتباط اقتصاد متعارف با اقتصاد ارتدکس و اقتصاد اخلاق مدار، تهران: شرکت سهامی انتشار.
نورث، داگلاس سی. (1388) تطور برنامه پژوهشی یک اقتصاددان نهادگرا؛ ترجمه ابوالقاسم مهدوی؛ علی نصیری اقدم، دو فصلنامه علمی- پژوهشی جستارهای اقتصادی، سال ششم، ( 12)، پاییز و زمستان، 174-149.
نورث، داگلاس سی. (1997) عملکرد اقتصادی درگذر زمان؛ ترجمهمهدی بی نیاز؛ فصلنامهراهبرد یاس،زمستان 1385، ) 8): 300-281.
هملین، آ. (1386) اخلاق و اقتصاد؛ ترجمه افشین خاکباز و محمدحسین هاشمی؛ تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
وبر، ماکس (1905) اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری با مقدمه‌ای از آنتونی گیدنز؛ ترجمه عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهری کاشانی (1373)؛ تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ص31.
Barro, Robert J. and McCleary, Rachel M. (2003) Religion and Economic Growth; NBER Working Paper No. W9682.
Peil, Jan and Van Staveren, Irene (2009) Handbook of Economics and Ethics; Edward Elgar Publishing, Inc: 301-307
O’Neill, John (2009) Handbook of Economics and Ethics; Edward Elgar Publishing, Inc: 317
McCloskey, D. N. (2003) Notre Dame Loses; Eastern Economic Journal 29 (2): 309-315.
Naqvi, Syed Nawab H. (2003) Perspectives on Morality and Human Well-Being; The Islamic Foundation.
Nelson,(2009) Handbook of Economics and Ethics; Edward Elgar Publishing, Inc: 441.
Nove, Alec (1983) The Economics of Feasible Socialism, London: George Allen & Unwin
Brus, W. (1980) Political system and economic efficiency: The east European context; Journal of Comparative Economics Vol. 4, Issue