پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

اندازه‌گیری هزینه‌های مبادله در اقتصاد ایران (مطالعه موردی: هزینه‌های سرقفلی واحدهای تجاری در شهر کرمانشاه)

نویسندگان
جمال فتح اللهی 1
سید محمدباقر نجفی 1
زهرا علی‌نژاد 2
جمال فتح اللهی 1
1 استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه رازی کرمانشاه
2 دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه رازی کرمانشاه
چکیده
هزینه‌های تولید کالا و خدمات شامل هزینه‌های تبدیل و مبادله است. هزینه‌های تبدیل، هزینه تولید فیزیکی هستند. هزینه‌های مبادله شامل هزینه‌های اندازه‌گیری ویژگی‌های مادی و صفات حقوقی مورد مبادله و هزینه‌های تضمین و اجرای قراردادهاست که اقتصاد نئوکلاسیک آنها را نادیده می‌گیرد. هزینه‌های مبادله نقش مهمی در عملکرد اقتصادی ایفا می‌کنند؛ زیرا انباشت دانش، تخصص‌گرایی، تقسیم‌کار و رونق تجارت، تابع معکوسی از هزینه‌های سرانه مبادلات است. هزینه‌های مبادله مصادیق مختلفی دارد. یکی از عمده‌ترین آنها در بخش بازرگانی اقتصاد ایران، هزینه‌های سرقفلی است.
هدف از این مطالعه، برآورد میزان هزینه سرقفلی واحدهای تجاری خرده‌فروشی شهر کرمانشاه به‌عنوان یکی از انواع هزینه‌های مبادله می‌باشد. یافته‌های این پژوهش می‌تواند در سیاستگذاری برای اصلاح ترکیب سرمایه‌ها و افزایش سهم سرمایه‌های تولیدی به‌کار گرفته شود.
این پژوهش از چهارچوب نظری اقتصاد نهادی بهره می‌گیرد. روش تحقیق در این مطالعه پیمایشی است. اطلاعات مورد نیاز به‌منظور برآورد هزینه سرقفلی از طریق مصاحبه حضوری با مسئول واحد تجاری در یک نمونه 50 واحدی از بین کارگاه‌های خرده‌فروشی شهر کرمانشاه جمع‌آوری گردیده که نتایج آن به شرح زیر است:
1- مجموع هزینه سرقفلی سالانه در سطح کل واحدهای خرده‌فروشی شهر کرمانشاه در سال 1391 معادل 3014 میلیارد ریال (301 میلیارد تومان) می‌باشد. 2- هر واحد خرده‌فروشی به طور میانگین ماهیانه هزینه‌ای بالغ بر 15 میلیون ریال به‌واسطه وجود حق سرقفلی متحمل می‌شود. 3- ارزش سرمایه‌ سرقفلی کل واحدهای تجاری خرده‌فروشی در سطح شهر کرمانشاه برابر با 45679 میلیارد ریال (4568 میلیارد تومان) است. این رقم به تنهایی معادل 53 درصد از کل سرمایه‌گذاری انجام‌شده در استان طی سال 1391 می‌باشد.
کلیدواژه‌ها
هزینه مبادله
سرقفلی
اقتصاد نهادی
کرمانشاه
کارگاه خرده‌فروشی
اقتصاد ایران

عنوان مقاله English

Measuring Transaction Costs in the Economy of IranCase Study: Goodwill of Retail Businesses in Kermanshah

نویسندگان English

jamal fathollahi 1
Seyyed Mohammad Bagher najafi 1
zahra Alinajad 2
jamal fathollahi 1
1 Assistant professor of Economics, Razi University
2 Ph.D. Student of Economics, Razi University
چکیده English

Production costs include transformation and transaction costs. Transformation costs are expenses of physical production. Transaction costs include the costs of measuring physical properties and legal characteristics of goods exchanged, and the costs of assurance and implementation of contracts, which neoclassical economics ignores them. Transaction costs play important roles in the economic performance because the accumulation of knowledge, specialization, and division of labor and trade boom is an inverse function of the transaction costs per capita. Transaction costs are of different instances. In the Iranian business sector, business goodwill is the most important type of transaction costs. This study aims to estimate the cost of Goodwill of retail businesses in Kermanshah.
This research makes use of institutional economics approach to estimate the cost of goodwill. Data are gathered from a sample of 50 retail units through interviews. The results indicate that total annual cost of goodwill of the retail units amounts to 3014 billion Rials in 2012. Each retail unit bears more than 15 million Rials as average monthly cost-of-goodwill. The value of goodwill capital of retail businesses is estimated about 45,679 billion Rials, equivalent to 53% of the total investments made in Kermanshah in 2012. The findings can be used to amend the capital structure and to increase the share of productive capital.

کلیدواژه‌ها English

Transaction Costs
Goodwill
Institutional Economics
Kermanshah
Iran Economy
Retail Business
ازکیا، مصطفی و علیرضا دربان آستانه (1382) «روش‌های کاربردی تحقیق»؛ انتشارات کیهان، چاپ اول.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1378) «ترمینولوژی حقوق»؛ گنج دانش. چاپ دهم.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1381) «مبسوط در ترمینولوژی حقوق»؛ انتشارات گنج دانش، جلد سوم، چاپ دوم.
حسینی نیک، سید حسین (1390) «بررسی راه‌های واگذاری و انتقال سرقفلی»؛ ماهنامه کانون، شماره 124.
دادگر، یداله (1386) «نقش قضیه Coase و هزینه مبادله در تحولات جدید اقتصادی»؛ نامه مفید، 13(60 (نامه اقتصادی)):114-89.
ساعی، سید محمدهادی (1385) «سرقفلی و مقایسه آن در قوانین جدید و قدیم»؛ ماهنامه دادرسی شماره 55، سال دهم.
سامتی، مرتضی؛ صامتی، مجید و ابوالفضل جنتی مشکانی (1383) «بررسی نقش هزینه مبادله بر تورم رکودی در ایران (1379-1350)»؛ جستارهای اقتصادی، بهار و تابستان - شماره1، ص 95-126.
صادقی، حسین و همکاران (1389) «برآورد روند هزینه‌های مبادله در اقتصاد ایران با رویکرد منطق فازی»؛ فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال دهم، شماره سوم، صص 149- 125.
صادقی، حسین؛ وفایی یگانه، رضا و مریم آقانصیری (1391) «سنجش و تحلیل هزینه‌های مبادله در اقتصاد ایران»؛ فصلنامه مجلس و راهبرد، سال نوزدهم، شماره 71.
صدر، کاظم (1390) «نقش سرقفلی در بازداری توسعه مراکز تجاری»؛ اولین اجلاس اقتصاد شهری.
عباسی داکانی، خسرو (1389) «بررسی و مقایسه حق سرقفلی با حق کسب یا پیشه یا تجارت»؛ ماهنامه کانون، شماره 112.
عبدی‌پورفرد، ابراهیم (1384) «رویکردی تحلیلی به ماهیت حق و کسب یا پیشه یا تجارت و حق سرقفلی»؛ مجله فقه و حقوق، سال دوم، شماره 6.
عزیزی، سعید (1387) «تأملی بر سرقفلی و حق کسب و  پیشه و تجارت»؛ دوماهنامه کارشناس، شماره 73.
کاتوزیان، ناصر (1356) «حقوق مدنی، عقود معین»؛ دانشگاه تهران، چاپ اول.
کشاورز، بهمن (1384) «بررسی تحلیلی قانون جدید روابط موجر و مستأجر مصوب 1376»؛ نشر کشاورز، چاپ چهارم.
مرکز آمار ایران (1382) «سرشماری عمومی کارگاهی 1381، نتایج تفصیلی استان کرمانشاه». تهران: دفتر انتشارات و اطلاع‌رسانی.
مرکز آمار ایران، گزارش حساب‌های منطقه‌ای استان های کشور، قابل‌دسترسی در www.amar.org.ir.
معین، محمد (1382) «فرهنگ فارسی» جلد دوم؛ چاپ بیستم، انتشارات امیرکبیر.
نصیری اقدم، علی و نادران، الیاس (1385) «هزینۀ مبادلۀ تأمین مالی بنگاه‌های تولید- ساخت (مطالعه موردی 40 بنگاه کوچک)»؛ مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 74، صص 121- 83.
نورث، داگلاس سی. (1377) «نهادها تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی»؛ ترجمه‌ی محمدرضا معینی، چاپ اول، تهران: سازمان برنامه‌وبودجه، مرکز مدارک اقتصادی- اجتماعی و انتشارات.
Arrow, Kenneth J. (1969) “The Organization of Economic Activity: Issues Pertinent to the Choice of Market versus Non-Market Allocation”; In: The Analysis and Evaluation of Public Expenditures: The PBB System, Government Printing Office, Washington D.C.
Coase, R. H. (1937) “The Nature of the Firm”; Economica, Vol. 4, No. 16: 386- 405.
Coase, R. H. (1988) “The Firm, the Market and the Law”; University of Chicago Press.
Coase, R. H. (1992) “The Institutional Structure of Production”; The American Economic Review, Vol. 82, Issue 4: 713- 719.
Coase, R. H. (1998) “The New Institutional Economics”; The American Economic Review, Vol. 88, No. 2: 72-74.
Dollery, B. & Leong, Wai Ho (1998) “Measuring the Transaction Sector in the Australian Economy, 1911- 1991”; Australian Economic History Reviw, Vol. 38, No. 3.
Farrell, Carlyle & Fearon, Gervan (2005) “Renting Goodwill in International Marketing Channels: An Analysis of Pricing Strategies and Bargaining Power”; Atlantic Economic Journal: 285–296.
Hodgson G. M. (1998) “The Approach of Institutional Economics”; Journal of Economics Literature, Vol. XXXVI: 166-192.
Hodgson, Geoffrey M. (2000) “What is the Essence of Institutional Economics?”; Journal of Economic Issues, Vol. XXXIV, No. 2.
Klein, Peter G. (1999) “New Institutional Economics”; Department of Economics, University of Georgia.
Lycklama à Nijeholt & Maaike Pieternel (2010) “Goodwill and value creation of acquisitions”; Alpha Zet prepress, Waddinxveen.
North, D. C. (1984) “Transaction Costs, Institutions, and Economic History”; Journal of Institutional and Theoretical Economics, 140: 7- 17.
North, D. C. (2005) “Understanding the Process of Economic Change”; Princeton University Press.
Richter, Rudolf (2005) “The New Institutional Economics: Its Start, Its Meaning, Its Prospects”; The European Business Organization Law Review (EBOR), 6 (2): 161 – 200.
Schultze, Wolfgang & Weiler, Andreas (2009) “Goodwill Accounting and Performance Measurement”; University of Augsburg, Germany.
Smith, David John (2003) “The Information Value of Earnings Excluding Goodwill Amortisation in Publicly Listed New Zealand Companies”; MA thesis, Massey University.
Sulejewicz, A. & Graca, P. (2005) “Measuring the Transaction Sector in the Polish Economy, 1996-2002”; 9th Annual Conference of International Society for New Institutional Economics.
Wallis, J. J. & North, D. C. (1986) “Measuring the Transaction Sector in the American Economy, 1870- 1970”; University of Chicago Press.
Williamson, Oliver E. (1985) “The Economic Institutions of Capitalism – Firms, Market, Relational Contracting”; New York: The Free Press.
Williamson, Oliver E. (2000) “The New Institutional Economics: Taking Stock, Looking Ahead”; Journal of Economic Literature, Vol. XXXVIII: 595- 613.
پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی
دوره 15، شماره 4
زمستان 1394
صفحه 75-98