پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

بررسی رابطه بین کسری بودجه دولت و تراز تجاری در ایران در چارچوب یک الگوی اقتصادسنجی کلان ساختاری پویا

نویسندگان
1 دانشیار / دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی
2 کارشناس ارشد / دانشگاه شهید بهشتی
چکیده
در این مقاله برای یافتن پاسخ مناسبی به این سؤال که رابطه بین کسری بودجه دولت و تراز تجاری در ایران چیست؟، یک الگوی اقتصادسنجی کلان ساختاری تنظیم شده است. سپس مخارج مصرفی دولت از سال 1380 تا 1389 سالانه به میزان 20 درصد افزایش پیدا کرد تا بدین طریق کسری بودجه دولت نسبت به روند مبنا افزایش یابد و در نهایت در 4 گزینه مختلف نحوه تأمین کسری بودجه ایجاد شده و اثر آن بر تراز تجاری را مورد بررسی قرار دادیم.
نتیجه این شد که در اثر اعمال یک سیاست مالی انبساطی در تمام گزینه­ها، کسری بودجه دولت افزایش می­یابد که اگر این کسری بودجه از طریق استقراض از بانک مرکزی تأمین شود (گزینه اول)، موجب افزایش پایه پولی و در نتیجه، موجب بدتر شدن تراز تجاری و تراز تجاری غیرنفتی نسبت به حالت مبنا می­شود. حال اگر این کسری بودجه از طریق فروش اوراق مشارکت به مردم تأمین شود (گزینه دوم)، موجب کاهش تقاضای کل و موجب بهتر شدن تراز تجاری و تراز تجاری غیرنفتی نسبت به حالت مبنا می­شود. اگر به همان میزان که هزینه­ها افزایش یافته، مالیات­های مستقیم نیز افزایش یابد (گزینه سوم)، مصرف خصوصی کاهش و موجب بدتر شدن تراز تجاری و تراز تجاری غیرنفتی نسبت به روند مبنا می­شود. و در نهایت اینکه اگر کسری بودجه ایجاد شده از طریق برداشت از حساب ذخیره ارزی تأمین شود، درآمدهای ریالی و دلاری حاصل از فروش نفت افزایش می­یابد و در نتیجه، موجب بهبود تراز تجاری و بدتر شدن تراز تجاری غیرنفتی نسبت به روند مبنا می­شود.
کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله English

The Relationship between Government Budget Deficit and Trade Balance in Iran within a Dynamic Structural Macro-Econometric Model

نویسندگان English

Mohammad Noferesti 1
Seyed Amir Azimi 2
Mohammad Noferesti 1
1 Associate Professor of Economics, Faculty of Economics and Political Sciences, Shahid Beheshti University, E-mail: m-noferesti@sbu.ac.ir
2 MA in Economics, Shahid Beheshti University, E-mail: ecoamir@gmail.com
چکیده English

In this study, to find the relationship between the government budget deficit and trade balance in Iran, a structural macro-econometric model is set up. In the model, government consumption expenditure increased by 20 percent annually during 2001-2010, so the government budget deficit increased relative to the baseline. The financing methods of budget deficit and relevant effects on trade balance were analyzed in 4 options. The results indicate that government budget deficit increases by adopting expansionary fiscal policy in all options. If the budget deficit is financed by borrowing from the central bank (the first option), it will raise the monetary base and finally worsen the trade balance and non-oil trade balance compared to the baseline. If the budget deficit is financed by selling participation bonds to the public (the second option), it will reduce aggregate demand and finally improve the trade balance and non-oil trade balance compared to the baseline. If direct taxes and government spending are increased by the same amount (the third option), private consumption will decrease; and trade balance and non-oil trade balance will be deteriorated compared to the baseline. Finally, if the budget deficit is financed by the withdrawal of foreign currency reserves (the fourth option), oil revenues will increase, as a result the trade balance will be improved and the non-oil trade balance will be exacerbated compared to the baseline.

کلیدواژه‌ها English

Government budget deficit
Trade balance
Structural macro-econometric model
Dynamic Simulation
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، ترازنامه و گزارشات اقتصادی سالهای مختلف.
برانسون، ویلیام (1386) تئوری و سیاستهای اقتصاد کلان؛ ترجمه عباس شاکری؛ نشر نی، چاپ دهم.
درگاهی، حسن (1384) الگوی اقتصادسنجی کلان-صنعت ایران و آینده نگری اقتصادی (استراتژی توسعه صنعتی کشور، جلد ششم)؛ موسسه انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف، چاپ اول.
سالنامه آماری ایران، مرکز آمار ایران (سالهای مختلف).
صفدری، مهدی و فرشید پورشهابی (1388) اثر کسری بودجه دولت بر کسری تجاری در اقتصاد ایران با استفاده از روش ARDL، طی سالهای 86-1345؛ ماهنامه بررسی مسائل و سیاست های اقتصادی، شماره های 93 و 94: 50-35.
فرح بخش، ندا و اسدا... فرزین وش (1388) اثر کسری بودجه بر کسری حساب جاری و رشد اقتصادی؛ مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 88: 192-171.
مومنی وصالیان، هوشنگ (1374) تحلیل رابطه کسری بودجه و حساب جاری در ایران؛ مجله برنامه و بودجه، شماره 42: 56-27.
مهرآرا، محسن و مهدی مرادی (1387) بررسی تأثیرات کسری بودجه، نرخ ارز حقیقی و رابطه مبادله بر کسری حساب جاری کشورهای صادر کننده نفت عضو OPEC؛ فصلنامه پژوهش نامه بازرگانی، شماره 47: 141-67.
نوفرستی، محمد (1378) ریشه واحد و همجمعی در اقتصادسنجی؛ انتشارات رسا، چاپ اول.
نوفرستی، محمد (1379) تحلیل آثار سیاستهای پولی و ارزی به روش همجمعی در چهارچوب یک الگوی اقتصادسنجی کلان پویا؛ پایان نامه دوره دکتری، دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی.
Barro,  Robert J. (1989) The Ricardian Approach to Budget Deficit; Journal of Political Economy, Vol. 84, pp. 343-49.
Bernheim, B. Douglas (1990) A Neoclassical Perspective on Budget Deficits; Joumal of Economic Perspectives, Vol. 3, No. 2, Spring 1989: 55-72.
Craigwell, Roland C. and Samaroo, S. (1999) Dynamic Modeling of the Current Accounts: Evidence from the Caribbean; International Economic Journal, 11, 4, pp. 39-50.
Chaudhary M. A. and Shabbir Gh.(2005) Macroeconomic Impacts of Budget Deficit on Pakistan’s Foreign Sector; Pakistan Economic and Social Review, Vol. XLIII, No. 2, pp. 185-198.
Egwaikhide, F. O. (1990) Effects of Budget Deficit on Trade Balance in Nigeria: A  Simulation  Exercise;  African  Development  Review, 11, No. 2: 265-89.
Hashemzadeh, Nozar and Loretta Wilson (2006) The Dynamics of Current Account and Budget in Selected Countries if the Middle East and North Africa; International Research of Finance and Economics, ISSN 1450-2887.