پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

بررسی اثرات اجرای مالیات بر ارزش افزوده بر تورم در اقتصاد ایران در سال 89

نویسندگان
1 کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی (گرایش مالی) دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج
2 عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج
3 عضو باشگاه پژوهشگران و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، دانشکده مدیریت
چکیده
طی چند دهه اخیر، نظام مالیات بر ارزش افزوده، در بیش از نیمی از کشورهای جهان اجرا شده است .این مالیات که از ارزش افزوده بنگاه ها در مراحل مختلف تولید و توزیع اخذ می شود، مزایای متعددی مانند پائین بودن نرخ مالیاتی، کاهش انگیزه فرار مالیاتی، خنثی بودن نسبت به متغیر های اقتصادی دارد و منبع قابل اعتمادی برای کسب درآمد برای دولت می باشد. کشورهایی که تا کنون این نظام مالیاتی را دنبال نکرده اند و یا آنهایی که با تأخیر به اجرای آن می پردازند، نگرانی هایی داشته اند که افزایش سطح عمومی قیمت­ها بعد از اعمال مالیات بر ارزش افزوده و آثار تورمی آن از این دسته است بر این اساس هدف این پژوهش بررسی آثار تورمی اجرای مالیات بر ارزش افزوده در اقتصاد ایران است، که با شناخت دقیق آثار تورمی این نوع از مالیات با نرخ عمومی3 درصد[1] در سال 1389 و نرخ های ویژه برای کالاهای خاص بر بخش­های مختلف اقتصاد و همچنین نحوه­ تأَثیرگذاری بر شاخص­های مهم ارزیابی عملکرد مالیات و تعیین میزان افزایش درآمدهای پایدار دولت با استفاده از جدول داده - ستانده در ارائه مدل قیمت[2]مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که به دنبال اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده، درآمد های مالیاتی نیز افزایش یافته، اما بر خلاف آنچه انتظار می رفت، نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی به صورت نامحسوس سیر نزولی طی کرده بود و دامنه تورم ناشی از اجرای مالیات بر ارزش افزوده طبق قانون مزبور بر 54 بخش اقتصادی بین 0011/0 درصد و در بخش ماهیگیری تا 678/12درصد و در بخش نفت خام و گاز طبیعی متفاوت بود. نتایج دیگر نشان داد که کمترین اثرات قیمتی مربوط به بخش­های معاف و بیشترین آثار قیمتی در بخش های ویژه با ضرایب خاص بوده است.
[1]. با توجه به این که این مقاله به بررسی اثرات اجرای مالیات بر ارزش افزوده بر تورم در اقتصاد ایران در سال 1389 پرداخته بود، لذا نرخ مالیات بر ارزش افزوده در سال مذکور 3% بود. با توجه به مصوبه مجلس شورای اسلامی در خصوص افزایش یک درصدی سالانه مالیات بر ارزش افزوده و اجرایی شدن این قانون در حال حاضر (1391) نرخ مذکور 5% می باشد . [2]. منظور مدل قیمت جدول داده – ستانده لئونتیف می باشد.
کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله English

The Effects of VAT on Inflation in Iran’s Economy in 2010

نویسندگان English

firooz rozbeh 1
Bizhan Khazdouzi 2
Hiresh Soltanpanah 2
kaveh hasani 3
Keyvan Taher Khoiani 1
1 . M. A. in Business Administration (Major In finance), Islamic Azad University, Sanandaj Branch, E-mail: firooz_rozbeh@yahoo.com
2 Academic Member of Islamic Azad University, Sanandaj Branch, E-mail: khbizh@iausdj.ac.ir
3 . Member of Young Researchers Club of Islamic Azad University, Sanandaj Branch, E-mail:kaveh.hhh@Gmail.com
چکیده English

The value-added tax (VAT) system has been implemented in more than half of countries in the globe during recent decades. This tax, which is collected from firms’ value-added in various phases of production and distribution, has several advantages such as low tax rate, reduced tax evasion, neutrality against economic variables, and it is a reliable source of earning for government. Those countries that have not pursued VAT or those who implement it with delay are of concerns including after-tax inflationary effects. The main goal of current research is to investigate the inflationary effects of VAT implementation in Iran’s economy. In this regard, a price model was used to analyze the inflationary effects of a VAT -with 3% tax rate and special rates for particular goods- on different economic sectors in 2010. In addition, VAT effects on tax performance evaluation indicators were considered and the amount of increases in government sustainable revenue was determined by an Input-Output (I-O) Table.

کلیدواژه‌ها English

VAT
Inflation
Input-Output (I-O) Table
پژویان، جمشید (1384)،" اثرات تورمی مالیات بر ارزش افزوده،" روزنامه دنیای اقتصاد، 22 مرداد، ص 12.
توفیق، فیروز، تحلیل داده – ستانده در ایران و کاربرد های آن در سنجش، پیش بینی و برنامه ریزی، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ اول
شیخ الاسلام، کمال الدین (1368)، "سیستم مالیات بر ارزش افزوده" پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران.
صادقی، مهدی و فدایی خوراسگانی، مهدی (1381) ، "بررسی آثار تورمی مالیاتی بر ارزش افزوده بر بخش های مختلف ایران"، مجله پژوهش­های اقتصادی، شماره 54، ص 64- 90
طیب نیا علی و رحمانی، تیمور(1385)، بررسی اثرات احتمالی اجرای مالیات بر ارزش افزوده در ایران بر تورم، دفتر طرح مالیاتی بر ارزش افزوده، سازمان امور مالیاتی، چاپ اول، پائیز 1383 ص 135-137.
طیب نیا، علی (1383)، " فرآیند تورم در ایران، تهران، جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران، ص 79 و 80.
عباسی نژاد، حسین (1385) "تحلیل اثر افزایش قیمت فرآورده های نفتی بر بخش های اقتصادی با استفاده از جدول داده- ستانده "، پزوهشنامه بازرگانی، بهار85، شماره 38، ص 8.
مجلس شورای اسلامی (قانون بودجه)، سالهای 1370 تا 1388
مرکز آمار ایران (1384)، جدول داده – ستانده ایران سال 1378، با اصلاحات سال 1383.
نادران، الیاس، رنجبرکی، علی (1386) " پیامدهای اجرای مالیات بر ارزش افزوده و زمینه سازی برای اجرای موفقیت آمیز آن در ایران" فصلنامه مجلس و پژوهش، سال چهاردهم، شماره 56.
GillJet B.S., (2003) , The Nuts and Bolts Of Revenue Administriation Reform, Washington DC, World Bank, Mimeo.
Giesecke, J. A. & Hoang N. T. (2010). ”Modeling value-added tax in the presence of multi-production and differentiated exemptions”, Journal of Asian Economics, vol. 21(2), pages 156-173, April.
Keen, Michael. & Lockwood, Ben. (2010).”The value added tax: Its causes and consequences”, Journal of Development Economics, Vol. 92, No. 2, Pp 138-151.
Nellor, David (2000).The Effect Of the Value Added On The Tax Ratio" , IMF Working Paper, No. 87/47.
Onji, Kazuki (2009) :”The response of firms to eligibility thresholds: Evidence from the Japanese Value-added tax” , Journal of Public Economics, vol. 93(5-6), pages 766-775, June..
Tita,A.A. (1991) Value Added Tax; Administrative Policy Issues, IMF, Washington DC, vol.43, No.1, pp :53-54.