پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

گفتمانی بدیل برای توسعه: رویکرد انسان شناختی به مفهوم توسعه

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی اقتصادی و توسعه دانشگاه تبریز
2 استادیار گروه علوم اقتصادی دانشگاه تبریز
چکیده
بحث اصلی این مقاله، بحران توسعه از زبان انسان شناسان است؛ بحرانی که گفتمان حال حاضر توسعه را زیر سؤال برده و نیاز به گفتمان بدیل توسعه را آشکارتر می سازد. نظم های کنونی توسعه، دیگر پاسخگوی جامعه جهانی نبوده و تفکیک ها و برچسب های "توسعه یافته" و "توسعه نیافته" به دلیل بحران های دوگانه پارادایم و اقتصاد رنگ باخته اند و صورت بندی های جدید اجتماعی و جهانی را می طلبند.
هدف از این مقاله، بررسی پیامدهای تئوریکی انسان شناختی بحران توسعه و اندیشه انتقادی آن و نیز بازخوانی گفتمان مذهبی جامعه ایران و همانندی های آن با دیدگاه انسان شناسان می باشد. برای رسیدن به این هدف از رویکرد توصیفی - تحلیلی با رهیافت گفتمانی بهره برده شده است. در نهایت، انسان شناسی، مفهوم پردازی صِرف بحران توسعه بر حسب واژگان اقتصادی و سیاسی را نقد کرده و در این راستا، رویکردی بدیل برای توسعه پایه گذاری می­نماید و گفتمان جدید توسعه را در برابر گفتمان هژمونیک غالب توسعه برپا می دارد. گفتمان پساتوسعه گرایی در ارتباط با سلطه­آمیز بودن علوم رایج کلان­نگر توسعه است و به استقلال، فرهنگ و دانش محلی در بحث توسعه توجه دارد.
در این مقاله، جنبش­های محلی و پلورالیستی در جهت تقویت گفتمان بدیل توسعه (پساتوسعه گرایی) پیشنهاد می گردد و با بررسی گفتمان مذهبی ایرانی، نتیجه می شود کهدو گفتمان پسا توسعه ای انسان شناسان و انقلاب اسلامی ایران با ساختارشکنی و بازخوانی الگوی توسعه مدرن، هرکدام به نوعی، گفتمانی بدیل از توسعه را ارائه می دهند.
کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله English

An Alternative Discourse for "Development": Anthropological Approach to Development Concept

نویسندگان English

leila alavi 1
Reza Ranjpour 2
1 tabriz university
2 Assistant Professor of Economics, Tabriz University
چکیده English

The topic of this paper is development crisis from anthropologists’ perspective. This crisis challenges the current development discourse and reveals the necessity of alternative discourse for development. Current development arrangements are not responding for international community; in addition, differentiations and labels (for example “developed” or “underdeveloped”) have fossilized because of dual crises of paradigm and economy; and they need to new versions of social and global formulations. Studying of anthropological consequences of development crisis, its critical idea, and similarities of Islamic revolution discourse with anthropologists approach is the main purpose of this paper. So, we use descriptive - analytic methodology with discourse approach. Finally, we criticize anthropology, pure conceptualization of development crisis in terms of political and economic terms, establish an alternative approach for development, and found new development discourse against the dominant hegemonic discourse of development. The post-development discourse is a movement about the domination of modern development sciences, which focuses on local independence, culture, and knowledge. In this paper, the local and pluralistic movements are proposed for strengthening of alternative discourse of development. In the end, we conclude that Iranian religious discourse and anthropologists’ post-developmental discourse present alternative discourses for development by deconstructing and reexamining of modern development model.

کلیدواژه‌ها English

development discourse
alternative discourse od development
anthropology
post oriented development
احمدیان، قدرت و نوری، مختار (1390) گفتمان پست مدرنیسم و انقلاب اسلامی ایران، بازخوانی و ساختارشکنی الگوی توسعه مدرن؛ فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 27: 114- 91.
آدلمن، مارک، هاوگرود، آنجلیکو (1386) انسان شناسی توسعه و جهانی شدن: از اقتصاد کلاسیک تا نئولیبرالیسم معاصر، بخش دوم: نمونه­های عینی؛ ترجمه و تلخیص احسان شاقاسمی؛ مرکز ملی مطالعات جهانی شدن.
ازکیا، مصطفی (1367) نظریه های توسعه نیافتگی؛ نامه علوم اجتماعی، شماره 1: 200- 181.
اکبری، محمدعلی (1384) چالش های عصر مدرن در دوران قاجار(مجموعه مقالات)؛ تهران: نشر روزنامه.
پیت، ریچارد؛ ابتی هارت ویک (1384) نظریه‏های توسعه؛ ترجمه مصطفی ازکیا و همکاران؛ تهران: نشر دویه.
دریک، مایکل (1388) «انقلاب»، در: راهنمای جامعه شناسی؛ ترجمه قدیر نصری و محمدعلی قاسمی؛ ج. اول، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
سعید، ادوارد (1386) شرق شناسی؛ ترجمه عبدالرحیم گواهی؛ تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
شهرام نیا، سید امیرمسعود (1386) جهانی شدن و دموکراسی در ایران؛ تهران: نشر نگاه معاصر.
شهرکی، آرمان (1387) متفکران و نظریه پردازان انسان شناسی توسعه(1)؛ آرتورو اسکوبار، قابل دسترسی در: www.anthropology.ir/node/1388 
غنی نژاد، موسی (1382) توسعه و نابرابری؛ فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 19: 233-227.
فکوهی، ناصر  (1378) از فرهنگ تا توسعه با تأکید بر مسائل توسعه؛ تهران: نشر فردوس.
فکوهی، ناصر (1377) کاربرد انسان شناسی سیاسی در کشورهای در حال توسعه؛ نامه علوم اجتماعی، شماره 11: 136-121.
میرسپاسی، علی (1385) تأملی در مدرنیته ایرانی؛ ترجمه جلال توکلیان؛ تهران: نشر طرح نو.
هتنه، بژورن (1388) تئوری توسعه و سه جهان؛ ترجمه احمد موثقی؛ تهران:  نشر قومس.
هوارث، دیوید (1384) «نظریه گفتمان»، در: روش و نظریه در علوم سیاسی؛ ویراسته دیوید مارش و جری استوکر؛ ترجمه امیرمحمد حاجی یوسفی؛ تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
Alvin, W. Wolfe (1967) Economies in Bondage: An Essay on the Mining Industry in Africa; Anthropology Faculty Publications
APA Style: anthropology (2010) Encyclopædia Britannica; Encyclopaedia Britannica Ultimate Reference Suite, Chicago: Encyclopaedia Britannica.
Brix, H. James (2006) Encyclopedia of Anthropology; Vol. 1: 92-97
Escobar, Arturo (2005) The Anthropology of Development and Globalization; Edited by Edelman, Marc and Haugerud; Angelique, Pubished by Blackwell.
Escobar, Arturo (2010) Latin America at a Crossroads: Alternative Modernizations, Postliberalism, or Postdevelopment?; Available at: http://www.unc.edu/~aescobar/html/texts.htm
Ferguson, J. (1996)  Development; In Encyclopedia of Social and Cultural Anthropology (ads) A. Barnard and J. Spencer, London: Routledge.
Friedman, J.T. (2006) Beyond the Post - structural Impasse in the Anthropology of Development; Dialectical Anthropology30: 201-225.
Gardner, K. & David Lewis (1996) Anthropology, Development and the Post-Modern Challenge; London: Pluto Press.
Geartz, Clifford (1963) Agricultural involution: The process of ecological change in Indonesia; Berkeley: University of California Press.
Green, Maia (2009) Doing development and writing culture: Exploring knowledge practices in international development and anthropology; Anthropological Theory 9: 395.
Grillo, R. (2002) Anthropologists and Development; In The Companion to development studies (eds) V. Desai and R. B. Potter, London: Edward Arnold.
Lewis, Daviv (2005) Anthropology and Development: the Uneasy Relationship; available at: http://www. E-elgar.com
Van Willigan, John (2002) Applied Anthropology: An Introduction; Greenwood Publication Group.