پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی

برآورد دامنه مطلوب مخارج تحقیق و توسعه درایران:نقد و بررسی سیاست های علمی و فناوری برنامه پنجم

نویسندگان
مصطفی دین محمدی
امیر جباری
استادیار گروه اقتصاد دانشگاه زنجان
چکیده
هدف از این مقاله، نقد و بررسی هدفگذاری کمی مخارج تحقیق و توسعه در قانون برنامه پنجم و سیاست­های اجرایی علمی و فناوری است. در این مقاله با توجه به شواهد نظری و مطالعات تجربی مجموعه عوامل توضیح دهنده و اثرگذار بر تحقیق و توسعه شناسایی و مدل سازی شده است.
نظام حقوق مالکیت معنوی و درجه کارآمدی دولت در تعریف، تضمین و اجرای حقوق مالکیت، ساختار های صنعتی و فناوری اقتصاد، درجه باز و رقابتی بودن اقتصاد، ساختار و وزن بنگاه های بزرگ مقیاس در تحقیق و توسعه، نوع تأمین مالی مخارج تحقیق و توسعه توسط بنگاه های تجاری، دولت و یا بخش خارجی و ساختار تابع تولید تحقیق و توسعه و جریان نهاده ها و ستانده های حاصل از آن، از اصلی ترین متغیرهای درونزای تعیین کننده مخارج تحقیق و توسعه در هر اقتصادی است.
مقایسه تطبیقی عوامل اصلی اثر گذار بر شدت تحقیق و توسعه در ایران در مقایسه با متوسط سازمان کشورهای همکاری و توسعه (OECD)، نشان می دهد که ظرفیت های ملی جذب مؤثر مخارج تحقیق و توسعه در ایران به طور متوسط کمتر از 20 درصد متوسطOECD است. شواهد نشان می دهد که بخش عمده تحقیق و توسعه در ایران برونزا و با اعتبارهای تحقیقی دولتی تعیین می شود. بالطبع نمی توان انتظار زیادی برای کارآیی مخارج انجام شده نیز داشت؛ چرا که متناسب با ظرفیت های ملی جذب تحقیق و توسعه در اقتصاد، تأمین و جذب نشده است.
با توجه به آسیب شناسی به عمل آمده، سه پیشنهاد اصلاحی مشخص برای اصلاح سیاست های تحقیق و توسعه برنامه پنجم در جهت کارآمدی و افزایش بازدهی مخارج صرف شده ارائه شده است. در پیشنهاد مهم اول، عنوان شده است که هدفگذاری مخارج تحقیق و توسعه مؤثر از تولید ناخاص ملی در پایان برنامه به 5/1 درصد در سال برسد. قید شده است تغییر نگرش بنیادی به موضوع اعتبارات پژوهشی در جهت محوریت بنگاه ها و بخش غیر دولتی برای کارآمد سازی منابع مصروف شده الزامی است.
پیشنهاد دوم، بر تکیه و اصلاح سیاست های نرم افزاری تحقیق و توسعه استوار شده است. نظام پژوهشی در ایران به مؤلفه های سخت افزاری و شاخص های کمی نظیر بودجه و امکانات، ساختار و تشکیلات و در بعد محصول صرفاً تولیدات سخت افزاری سطح اول تحقیق و توسعه یعنی مقالات چاپ شده و امثال آنها توجه فراوانی دارد. به همین جهت پیشنهاد شده است مؤلفه های نرم افزاری تحقیق و توسعه نظیر نظام حقوق مالکیت، نظام سیستم ابداعات ملی، نظام یادگیری ملی، نظام انگیزش و پاداش، ارزیابی کارآمدی، بازار پژوهش و رابطه تعاملی تحقیق و توسعه با مؤلفه های رقابت ناپذیری اقتصاد مورد توجه برنامه قرار گیرد.
پیشنهاد سوم ناظر بر توسعه نطام آمار و اطلاعات تحقیق و توسعه در ایران است.
کلیدواژه‌ها
تحقیق و توسعه
اقتصاد ایران
برنامه پنجم توسعه
پژوهش و فناوری

عنوان مقاله English

Estimation Desirable Scope of Research and Development Intensity in Iran (Critiques on Science and Technology Policies of Fifth Plan)

نویسندگان English

Mostafa Din Mohammadi
Amir Jabbari
Assistant Professor of Economics, Department of Economics, Faculty of Humanities, University of Zanjan, (Email: Dinm@znu.ac.ir).
چکیده English

The aim of this article is to review the quantitative targeting of research and development expenditure in the Fifth Plan Act and executive policies of the science and technology. This article models the explaining and affecting factors of the research and development regarding to the theoretical and experimental studies.
The main determinants of R&D expenditure in each economy are as follows: the intellectual property rights system; degree of government efficiency in defining, ensuring and implementing property rights; industrial structure and economy technology-intensiveness; the degree of economic openness and competitiveness; the share of large-scale firms in research and development; methods of R & D expenditure financing and the R& D production structure.
The comparative comparison of main influencing factors on the research and development Intensity (RDI) in Iran with OECD RDI shows that the effective national absorption capacity of R& D expenditure in Iran, on average, is less than 20% of OECD corresponding capacity. The evidence shows that the bulk of research and development in Iran is financed by the government research credits. Naturally, we expect that effectiveness of R&D expenditure would be negligible, since the provided expenditure is not proportional to the national absorption capacity of research and development.
According to pathology results, three amendments are proposed to research and development policies of the Fifth Plan in order to increase the efficiency and the productivity of R&D expenditure.
The first major amendment is that the targeting of effective research and development expenditure of gross national product reach to 1.5 % in the end of the plan. Also, a fundamental attitude change towards research credits with focus on firms and non-governmental sector is essential for efficacy of consumed resources.
The second proposal emphasizes on the software research and development policies. The Iranian research system focuses on hardware components and quantitative indicators, for example, budget, organization and the first-level R&D hardware products i.e., scholar papers.
It is recommended that the software components of R &D including the property rights system, the national innovation system, the national learning system, motivation and reward system, efficacy evaluation, the research market, and interactive relationship of the research and development with economic competitiveness components are included in development plans. The third proposal is to develop the statistics and information system of R & D in Iran.

کلیدواژه‌ها English

Research and Development
the Economy of IRAN
the Fifth Development Plan
Research and Technology
جونز، چارلز اروینگ (1379) مقدمه ای بر مدل های رشد؛ ترجمه سهرابی، حمید و غلامرضا گرایی نژاد؛ سازمان برنامه و بودجه.
دین محمدی، مصطفی و روح اله شهنازی (1384) مقایسه تطبیقی ساختار درونی فعالیت های تحقیق و توسعه در کشورهای OECD با ایران؛ ارائه شده در همایش پژوهش، بهره وری و توسعه اقتصادی، تهران.
دین محمدی و همکاران (1385) تحلیل فعالیت های تحقیق و توسعه: مطالعه موردی  اقتصاد تحقیق و توسعه در کشورهای عضو سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه؛ فصلنامه علمی و پژوهشی اقتصاد و تجارت نوین، شماره 4.
سازمان مدیریت و برنامه ریزی، مبانی نظری و مستندات برنامه چهارم و پنجم توسعه ایران؛ 1383 و 1388.
سازمان مدیریت و برنامه ریزی، مجله برنامه شماره 87، 1388.
سازمان مدیریت و برنامه ریزی، قانون بودجه، سالهای مختلف.
قاضی، سپهر (1381) سیاست گذاری و برنامه ریزی علم وفناوری؛ تهران: آتنا.
میلر، ویلیام آل (1383) نسل چهارم R&D، مدیریت دانش فناوری و نوآوری؛ ترجمه مهاجری و فتاح زاده؛ تهران: جهاد دانشگاهی.
نواز شریف (1374) فناوری برای توسعه؛ سازمان برنامه و بودجه.
Barro, R. (2005) Economic Growth; NewYork: McGraw-Hill.
Bassanini, A., & E., Ernst (2002) Labour Market Institutions, Product Market Regulations and Innovation: Cross-Country Evidence; OECD Economics Department Working Papers, 316.
Bassanini, Andrea and Ekkehard Ernst (2002) Labour market regulation, industrial relations and technological regimes: A tale of comparative advantage; Industrial and Corporate Change 11(3): 391- 426.
Bassanini, Andrea and Stefano Scarpetta (2002) Growth, Technological Change, and ICT Diffusion: Recent Evidence from OECD Countries; Oxford Review of Economic Policy 18(3): 324-344.
Bebczuk, R. (2002) R&D Expenditures and the Role of Government, Estudios de Economía 29, 1:109-121.
Becker, Bettina and Nigel Pain (2003) What determines industrial R&D expenditure in the UK?; London: National Institute of Economic and Social Research, Working paper.
Bloom, Nick, Rachel Griffith and John van Reenen (2000) Do R&D tax credits work? Evidence from an international panel of countries 1979-1994; London: Institute for Fiscal Studies, IFS Working Paper Series No. W99/8.
Blundell, Richard, Rachel Griffith and John Van Reenen (1999) Market share, market value and innovation in a panel of British manufacturing firms; Review of Economic Studies 66: 529-554.
David, P. (1999) Is Public R&D a Complement or Substitute For Private R&D?; A Review of The Econometric Evidencem, Prepared for a Special Issue of Research Policy on Technology Policy Issues.
David, Paul A. , Bronwyn H. Hall and Andrew A. Toole (2000) Is Public R&D a Complement or Substitute for Private R&D? A Review of the Econometric Evidence; Research Policy 29: 497-529.
Falk, M. (2002) What Drives Business R&D Intensity Across OECD Countries?; Austrian Institute of Economic Research Wifo.
Furman, Jeffrey, Michael Porter and Scott Stern (2002) The determinants of national innovative capacity; Research Policy 31: 899-933.
García-Quevedo, J. (2004) Do Public Subsidies Complement Business R&D?; A Meta-analysis of the Econometric Evidence, Kyklos 57, 1: 87-102.
Geroski, Paul (1995) Market structure, corporate performance and innovative activity; Oxford: Oxford University Press.
Goolsbee, Austan (1998) Does Government R&D Policy Mainly Benefit Scientists and engineers?; The American Economic Review 88(2): 298-302.
Griffith, R. (2000) How Important is Business R&D for Economic Growth and Should the Government Subsidies it?; Institute for Fiscal Studies.  (http//: www.Ifs.Org.Uk)
Griffith, Rachel (2000) How important is business R&D for economic growth and should the Government subsidise it?; London: The Institute for Fiscal Studies, Briefing Note No. 12.
Guellec, Dominique and Evangelos Ioannidis (1997) Causes of fluctuations in R&D expenditures: A quantitative analysis; OECD Economic Studies No. 29 /II.
Hall, Bronwyn and John van Reenen (2000) How effective are fiscal incentives for R&D? A review of the evidence; Research Policy 29: 449-469.
Hall, Bronwyn H. (1992) Investment and research and development at the firm level: Does the source of financing matter?; Cambridge MA, National Bureau of Economic Research, NBER working Paper No. 4096.
Himmelberg, Charles P. and Bruce C. Petersen (1994) R&D and internal finance: A panel study of small firms in high tech industries; Review of Economics and Statistics 76(1): 38-51.
Jones, C. & J. Williams (1998) Measuring the Social Return to R&D; Quarterly Journal of economics, 113: 1119-1138.
Lederman, Daniel and William F. Maloney (2003) R&D and Development; Washington DC, World Bank, Office of the Chief Economist - Latin American & Caribbean.
Manuel, G. & Serapio, Jr. (1995) Globalizing Industrial Research and Development; U.S. department of Commerce Office of Technology Policy, Asia-Pacific Technology Program.
Mazoyer, Pamela (1999) Analysis of R&D structure and intensities; Wellington, Ministry of Research, Science & Technology, Research paper.
Nickell, Stephen J. (1996) Competition and Corporate Performance; Journal of Political Economy, August 104(4): 724-746.
OECD Science, Technology and Industry Scoreboard (2009) Benchmarking Knowledge-based Economies. (http//: www.Oecd.Org/Publications).
OECD (1997) Revision of the High-Technology Sector and Product Classification; STI working Paper.
Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) (2003) Science, Technology and Industry Scoreboard; Benchmarking Knowledge-Based Economies.
Scarpetta, Stefano and Thierry Tressel (2002) Technology, productivity convergence and regulations in a panel of OECD industries; Paris: OECD Economics Department Working Paper No. 342.
Symeonidis, George (1996) Innovation, firm size and market structure: Schumpeterian hypotheses and some new themes; OECD Economics Department Working No. 161.
Varsakelis, N. (2001) The Impact of Patent Protection, Economy Openness and National Culture on R&D Investment: A Cross-Country Empirical Investigation; Research Policy 30: 1059-1068.
Von Tunzelmann, N. & B. Martin (1998) Public vs. Private funding of R&D and Rates of Growth: 1963-1995; Working Paper, Science Policy Research Unit, University of Sussex.
Zietz, Joachim and Bichaka Fayissa (1992) R&D expenditures and import competition: Some evidence for the U.S.; Weltwirtschaftliches Archive/Review of World Economics 128(1): 52-56
پژوهش ها و چشم اندازهای اقتصادی
دوره 13، شماره 4
زمستان 1392
صفحه 147-175