---

اتخاذ سیاستهای مناسب برای کاهش کسری تجاری ازجمله اهداف و برنامه های اصلی سیاستگذاران اقتصادی محسوب می گردد. با این حال، ارتباط متقابل کسری بخش تجارت خارجی با متغیرهای کلان اقتصاد نظیر رابطه مبادله و نرخ ارز بر پیچیدگی مطالعات مربوطه افزوده است. لذا شناسایی این ارتباط و تاثیر و تاثر میان آنها، نحوه اتخاذ و تدوین سیاستهای کلان اقتصادی را برای نیل به تعادل در بخش خارجی شفاف تر می نماید. مقاله حاضر نیز با هدف شناخت روابط متقابل بین کسری بخش تجارت خارجی با رابطه مبادله و نرخ ارز واقعی در اقتصاد ایران، درصدد است مکانیسم اثرگذاری کسری بخش خارجی را در بلندمدت و کوتاه مدت با بهره گیری از الگوی تصحیح خطای برداری ساختاری طی سالهای ۸۴-۱۳۳۸ مورد بررسی قرار دهد. نتایج بیانگر وجود رابطه تعادلی بلندمدت بین کسری بخش خارجی با رابطه مبادله است، بطوریکه رابطه مبادله با داشتن ضریب ۸۶/۱۸- تراز تجاری را تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین یک ارتباط معنی دار بلندمدت بین نرخ ارز واقعی و تراز تجاری طی دوره مورد بررسی تایید می گردد، بطوریکه کاهش ارزش پول در اقتصاد ایران با ضریب ۳۳/۱ توانسته تراز تجاری را طی دوره مورد بررسی بهبود بخشد. همچنین، برای دستیابی به روابط کوتاه مدت و مشخص نمودن ضریب سرعت تعدیل متغیر کسری بخش تجارت خارجی از الگوی تصحیح خطای برداری استفاده شد که طبق نتایج بدست آمده، ضریب بالای سرعت تعدیل این متغیر در قبال هرگونه عدم تعادل و انحراف آن از سطح تعادلی بلندمدت در دوره اول بیانگر این است که هرگونه عدم تعادلی در معادله کسری بخش تجارت خارجی به سرعت برطرف می گردد.

---

مقاله حاضر در پی این است که رشد نرخ ارز واقعی را با استفاده از مدلهای خود بازگشتی دو حالته مارکف مدل­سازی کند. برآوردهای تجربی نشان می­دهند که سیکل­های نرخ ارز واقعی توسط یک الگوی بازگشتی چرخشی نسبت به مدل­های بازگشتی ساده بهتر می­تواند توصیف شوند.      مدل خود بازگشتی مارکف، یک روش غیر­خطی است که پرش­ها و بحران­های بازارهای مالی را بسیار خوب مدل­سازی می­کند و سال­های تغییر رژیم نوسانات ارز را می­تواند شناسایی کند.      نتایج نشان می دهند که در ایران، مدت ماندن نرخ ارز در رژیم پر نوسان کمتر از مدت ماندن در رژیم کم نوسان می­باشد. از نتایج دیگر این مطالعه، امکان آزمون نظریه برابری قدرت خرید است. در نظریه برابری قدرت خرید، وجود رابطه و روند منظمی در داده ها و همگرا نبودن داده های نرخ ارز واقعی بالفعل به عدد ۱ باعث رد این نظریه می­شود. همچنین نتایج نشان می­دهد که در داده­های ایران، نرخ ارز واقعی دارای روند منظمی می­باشد که حاکی از رد نظریه برابری  قدرت خرید نیز می­باشد و این موضوع، بیانگر این است که تنها در بلند مدت متغیر های حقیقی بر نرخ ارز واقعی مؤثر می­باشند.  

---

بعد از سقوط نظام ارزی ثابت برتون وودز، نرخ‏های ارز اسمی و واقعی به طور گسترده‏ای نوسان داشته‏اند. یافته‏های تجربی حاکی از اثر معنی‏دار نااطمینانی نرخ ارز واقعی بر متغیرهای کلان از قبیل تولید، تجارت و سرمایه‏گذاری است.      مطالعه حاضر اثر نااطمینانی نرخ ارز واقعی بر بهره‏وری کل عوامل تولید در بخش کشاورزی ایران را در دوره ۸۶-۱۳۵۳ مورد بررسی قرار داده است. نااطمینانی نرخ ارز واقعی با استفاده از واریانس شرطی الگوی واریانس ناهمسانی شرطی اتورگرسیو تعمیم یافته نمایی (EGARCH) استخراج گردید.      برآرود مدل با استفاده از رهیافت خودتوضیح با وقفه‏های گسترده (ARDL) نشان داد که نااطمینانی نرخ ارز واقعی در کوتاه‏مدت و بلندمدت، اثر منفی و معنی‏دار بر بهره‏وری کل عوامل تولید در بخش کشاورزی ایران دارد.      با توجه به نتایج پژوهش، به منظور کاهش نااطمینانی نرخ ارز واقعی، پیشنهاد می‏گردد از سوی سیاستگذاران، سیاست‏های مناسب برای کاهش اختلاف بین نرخ اسمی و واقعی ارز به کار گرفته شود.