۱۳۵ نتیجه برای تهران
دوره ۱، شماره ۱ - ( ۱۰-۱۳۹۷ )
چکیده
اهداف: امروزه بهدنبال تغییر وسیع در مناسبات اقتصادی، سیاسی و غیره، ساختار فضایی شهرها بهویژه کلانشهرها در معرض تحولات سریعی قرار دارند. با توجه به تاثیرپذیری فضا از مولفههای ساختاری و بهویژه مولفه سیاست (قدرت) از یکسو و وجود درآمدهای نفتی و ویژگیهای ساختاری خاص ایران از سوی دیگر، توجه به تحولات فضایی کلانشهرها از منظر سیاست و قدرت ضرورت مییابد. هدف پژوهش حاضر، بررسی الگوی تحولات فضایی کلانشهرهای تهران و تبریز در بستر اقتصاد نفتی ایران بود.
ابزار و روشها: در این پژوهش تحلیلی- توصیفی، دادهها، اطلاعات و مفاهیم مورد نیاز در ارتباط با شاخصهای تبیینکننده تحولات فضایی کلانشهرهای تهران و تبریز علاوه بر جمعآوری بهصورت مستقیم با دسترسی به برخی منابع اطلاعاتی از جمله سایت بانک مرکزی و مرکز آمار نیز جمعآوری شد. در بخش مبانی نظری، عمده مطالعات بهصورت کتابخانهای انجام شد. برای تعیین وجود رابطه بین درآمدهای نفتی کشور و پروانههای ساختمانی صادرشده توسط شهرداری دو کلانشهر تهران و تبریز، از ضریب همبستگی پیرسون و سپس آزمون رگرسیون همزمان استفاده شد.
یافتهها: میزان درآمدهای نفتی با تعداد پروانههای ساختمانی صادرشده در کلانشهر تبریز (۵۶۶۳/۰=r؛ ۰۰۲۵/۰=p) و همچنین با تعداد پروانههای ساختمانی صادرشده در کلانشهر تهران (۷۴۴۰/۰=r؛ ۰۰۰۵/۰=p)، همبستگی مستقیم داشت. میزان درآمدهای نفتی توانست ۶۳/۵۶% تعداد پروانههای ساختمانی صادرشده در کلانشهر تبریز و ۴۰/۷۴% تعداد پروانههای ساختمانی صادر شده در کلانشهر تهران را تبیین نماید.
نتیجهگیری: تولید، تحولات فضا و فعالیتهای ساختمانی در کلانشهرهای تهران و تبریز تحت تاثیر مستقیم درآمدهای نفتی قرار دارد.
دوره ۱، شماره ۱ - ( ۱۰-۱۳۹۷ )
چکیده
اهداف: تهران در افق ۱۴۰۴، شهری دانشپایه، هوشمند و جهانی است. برخورداری از زیرساختهای مناسب و درنتیجه کلانشهری با عملکردهای ملی و جهانی و با اقتصادی مدرن دیگر ویژگیهای اساسی ترسیمشده است. تجربه جهانی مدیریت کلانشهرها نشان میدهد که مدیریت بهینه شهری نیازمند توجه همهجانبه به ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و محیطی شهر است و این مهم در دهههای اخیر و در سطح جهانی با شاخص رقابتپذیری شهری سنجیده شده است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی رقابتپذیری شهری و جایگاه تهران میان کلانشهرهای ایران انجام شد.
ابزار و روشها: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش پژوهشی پیمایشی است که در سال ۱۳۹۰ انجام شد. تعداد ۱۱ متغیر بهعنوان نماگرهای اقتصادی رقابتپذیری شهری مانند نرخ بیکاری، نرخ مشارکت اقتصادی و غیره به روش کتابخانهای و از سه منبع آماری رسمی کشور یعنی سالنامههای آماری استانها، نتایج سرشماری کارگاههای صنعتی با ۱۰ نفر کارکن و بیشتر، منتشرشده توسط مرکز آمار ایران و آمارنامه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انتخاب شدند. از دو روش امتیاز استانداردشده و تاکسونومی عددی استفاده شد.
یافتهها: کلانشهر تهران مقام نخست را از نظر شاخص رقابتپذیری شهری و از بعد اقتصادی به خود اختصاص داد. تهران با امتیاز ۱۱/۳ از منظر شاخص رقابتپذیری شهری در روش امتیاز استانداردشده و ۷۲/۰ در روش تاکسونومی عددی، بهعنوان پیشتاز کلانشهرهای ایران قرار داشت.
نتیجهگیری: کلانشهر تهران اگرچه در مقایسه با سایر کلانشهرهای جهان جایگاه مناسبی از منظر شاخص رقابتپذیری شهری ندارد، اما بین کلانشهرهای ایران رتبه نخست این شاخص را به خود اختصاص داده است.
دوره ۱، شماره ۱ - ( ۱۰-۱۳۹۷ )
چکیده
مقدمه: امروزه تهران بهواسطه تراکم مشکلات در ابعاد طبیعی و انسانی، مهمترین چالش مدیریت سیاسی فضا در کشور است. از مهمترین ابعاد این چالش، تراکم جمعیت و فقدان مدیریت هماهنگ برای چیرهشدن بر این مشکل و مشکلات ناشی از آن است. از آنجا که نمیتوان از نظر فضایی تهران را جدا از پسکرانه دور و نزدیک در نظر گرفت، اولین مسالهای که بهچشم میآید فقدان عدالت فضایی/جغرافیایی در این پسکرانهها است. مشکلات تهران در سه مقیاس کالبدی- سکونتگاهی، منطقهای و ملی قابل تحلیل هستند. این پژوهش توصیفی- تحلیلی با تکیه بر منابع کتابخانهای و با هدف تحلیل عدالت فضایی در ایران و ساماندهی سیاسی فضایی شهر تهران انجام شد.
نتیجهگیری: فقدان رویکرد آمایش و توسعه پایدار در مقیاس ملی، منطقهای و محلی در نظام برنامهریزی ایران قبل از هر چیز منجر به تمرکزگرایی شدید و نهادینه شده و شکلگیری الگوی مرکز پیرامون در کشور را نیز در پی داشته است. عملکرد برنامههای توسعه قبل و بعد از انقلاب نیز به نامتوازنشدن الگوی حاکم بر ساختار فضایی کشور منجر شده است. همچنین بیعدالتی فضایی/جغرافیایی در کشور و بهتبع آن در استان تهران و همچنین فقدان مدیریت یکپارچه در مدیریت شهری تهران مشکلات امروز تهران را سبب شده است. برای حل مشکلات تهران و اداره بهینه آن باید با توجه به منابع موجود با رویکرد آمایش عادلانه به فضا و در قالب استراتژی آمایش سرزمین با استفاده از تاکتیک عدالت فضایی در سه افق کوتاه، میان و بلندمدت برنامهریزی کرد، تا زمینه اداره بهینه شهر تهران فراهم شود.
دوره ۱، شماره ۱ - ( ۱۰-۱۳۹۷ )
چکیده
مقدمه: کلانشهرها نقش بیبدیلی در تداوم زیست بشر، آینده جامعه بشری و تعیین مسیر آینده ایفا میکنند. یافتن الگوی مناسب برای توسعه این مناطق میتواند به توسعه پایدار در سطح ملی و کاهش ناپایداریها کمک کند. گسترش محدوده در حوزه بلافصل پیرامون به اشکال کالبدی، تغییر کاربری زمین و نقشها از کارکردهای کلانشهرها است. حوزههای کلانشهری از طریق گسترش در قلمرو پیرامونی و ادغام فضایی- عملکردی محدودههای بلافصل در فضای هسته مرکزی کلانشهر شکل میگیرد. کلید ساماندهی شهر تهران در حاشیه آن است. پیوند حاشیه و متن در مناطق کلانشهری بهمنزله شکلگیری فرصتها و تهدیدهایی برای هسته اصلی و حوزه پیرامونی آن بهشمار میرود. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تحلیل نقش حوزه پیراشهری در ساماندهی کلانشهر تهران با تاکید بر شهرهای جدید صورت گرفت.
نتیجهگیری: راهکارهای ساماندهی تهران در بازسازی فضایی، کارکردی و هویتی شهر تهران، در رویکرد منطقه کلانشهری و برنامهریزی منطقهای، درگیرساختن اجتماعات پیراشهری در فرایند ادغام و یکپارچهسازی است. نگاه یکپارچه به منطقه کلانشهری و تحلیل نقشها و جریانها در چهارچوب یک سیستم فضایی واحد، ایجاد نهاد مدیریت یکپارچه منطقه کلانشهری و تقویت سلولها و گرههای فضایی در قالب شهرهای جدید لازمه ساماندهی فضای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی شهر تهران است. جلوگیری از روند حاشیهایشدن منطقه پیراشهری، بازسازی مناطق پیراشهری، باز زندهسازی و تقویت حیات اجتماعی در سطح منطقه کلانشهری با ایجاد سلسلهمراتب عملکردی- فضایی، هویتبخشی اجتماعی و اقتصادی به حوزه پیراشهری، راهکار جایگزینکردن شهرهای جدید و بازنگری در تجربه آنها، کلید رشد و توسعه متوازن کلانشهر تهران بهعنوان پایتخت در حاشیه آن است.
دوره ۱، شماره ۲ - ( ۱۰-۱۳۹۸ )
چکیده
اهداف: گردشگری که امروزه از آن بهعنوان صنعت پاک یاد میشود یکی از مسایل مهمی است که به دلیل تاثیرات زیادی که بر اقتصاد جوامع میگذارد نمیتوان آن را نادیده گرفت. بهمنظور توسعه مناطق گردشگری، ابتدا بایستی این مناطق مستعد شناسایی شوند. هدف این پژوهش ارایه الگوی بهینه توسعه فضایی مناطق نمونه گردشگری در استان تهران با استفاده از روش تصمیمگیری چندمعیاره TOPSIS بود.
ابزار و روشها: پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی- توسعهای و به لحاظ روش، توصیفی- تحلیلی است که در سال ۱۳۹۵ انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل کارشناسان، صاحبنظران، برنامهریزان گردشگری و کارشناسان اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به تعداد ۳۰ نفر بود. برای جمعآوری اطلاعات از مطالعات کتابخانهای و سازمانی و بررسیهای میدانی، مانند پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده استفاده شد. بهمنظور گروهبندی مناطق، تکنیک تصمیمگیری چندمعیاره TOPSIS بهکار گرفته و از ۱۰ شاخص در استان استفاده شد. برای خوشهبندی از نرمافزار ArcGIS۱۰.۲ استفاده شد.
یافتهها: استان تهران در راستای توسعه فضایی بهینه صنعت گردشگری به ۳ خوشه تقسیم شد که در آن، نواحی شرقی و شمالی استان در خوشه ۱، نواحی غربی، مرکزی و جنوب شرقی استان در خوشه ۲ و نواحی جنوب غربی استان در خوشه ۳ قرار گرفتند.
نتیجهگیری: بهمنظور ارایه الگوی بهینه توسعه فضایی مناطق نمونه گردشگری در استان تهران با استفاده از روش تصمیمگیری چندمعیاره TOPSIS، ۳خوشه استان تهران از یکدیگر تفکیک میشوند که شامل خوشه ۱ (مناطق شرقی و شمالی)، خوشه ۲ (مناطق غربی، مرکزی و جنوب شرقی) و خوشه ۳ (مناطق جنوب غربی) هستند.
دوره ۱، شماره ۲ - ( ۱۰-۱۳۹۸ )
چکیده
مقدمه: در جامعه مدرن امروزی، جمعیت شناور، سفرهای روزانه بین محل اقامت و محل کار یا تحصیل خود داشته و هر روز در یک زمان معین بین شهرها و روستاها جابهجا میشوند. با گسترش کلانشهر تهران، بحث جمعیت شناور به عنوان یکی از معضلات این شهر مطرح شد. جمعیت تهران روزها یک یا چندمیلیون نفر بیش از جمعیت شب این شهر است. برای نخستینبار پرسشی در سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ طراحی و محل کار و تحصیل افراد پرسش شد و در سرشماری ۱۳۹۰ برای محل کار و محل تحصیل دو پرسش جداگانه به منظور بررسی جمعیت شناور طراحی شد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی و به روش مطالعه کتابخانهای و اسنادی با هدف بررسی اثر شناوری جمعیت بر شکاف جمعیتی روز و شب کلانشهر تهران در سرشماری سال ۱۳۹۰ انجام شد.
نتیجهگیری: در سال ۱۳۹۰ کلانشهر تهران حدود ۷۲% جمعیت شهری استان و یکپنجم جمعیت شناور کل کشور را به خود اختصاص داده است. ۷۸% بهدلیل کار و ۲۲% بهدلیل تحصیل از سایر استانها به کلانشهر تهران وارد میشوند و اغلب جمعیت شناور جمعیت جوان هستند. اکثر زنان جوان به دلیل تحصیل و مردان به دلیل کار به سمت تهران حرکت میکنند که این وضعیت متاثر از ویژگیهای فرهنگی- اجتماعی جامعه است. مهمترین دلیل جریان روزانه جمعیت به سمت تهران، کمهزینهتربودن سکونت و کمبود بستر اشتغال و امکانات آموزشی در شهرهای خوابگاهی است که تشدید نابرابری توسعه ناموزن کلانشهر تهران با سایر نقاط کشور از جمله شهرهای اقماری اطراف را نشان میدهد.
دوره ۱، شماره ۲ - ( ۶-۱۳۹۹ )
چکیده
کیفیت فضای شهری و حضور ساکنان یکی از مهمترین مسائل طراحی شهری امروز است زیرا تسلط حضور سواره امکان تردد گروههای مختلف اجتماعی و سرزندگی فضاهای شهری را کمرنگ کرده است. ضرورت توجه به این مسئله در بافت متراکم منطقه ۱۰ که با کمبود فضاهای باز شهری گریبان گیر است، نیاز به خلق مکان برای حضور کودکان در فضای شهری را دوچندان کرده است.
این مطالعه درصدد است تا روایت ، رویداد طراحی شهری تاکتیکی را دریکی از خیابانهای فعال منطقه ۱۰ تهران تحت عنوان «خیابان در دست بچهها», با رویکرد کیفی و به «روش مطالعه موردی» بررسی کند و امکان حضور بیشتر کودکان را در فضای شهری واکاوی نماید. این رویداد بر اساس اصول شهرسازی تاکتیکی در جهت تحقق تأمین نیازهای ساکنان بخصوص کودکان و نوجوانان است تا با ارائه رویکردی از جنس اقدامات کوچکمقیاس پاسخ دهد. مطالعه موردی رویداد «خیابان در دست بچهها» که در آذرماه ۱۳۹۶ انجامشده است. گردآوری دادههای پژوهش به روش مشاهده مشارکتی و مصاحبه نیمه ساختاریافته با ۱۳ نفر از کارشناسان و ۱۵ نفر از مخاطبان این رویداد، جمعآوری و به روش تحلیل محتوا ارزیابیشده است.
یافتههای این پژوهش نشان میدهد که رویداد شهرسازی تاکتیکی بر اساس «تفکر طراحی» در ۵ گام «درک و همدلی», «تعریف موضوع»، «ایده پردازی»، «اجرای نمونه اولیه» و «آزمون» قابلبرنامهریزی و ارزیابی هستند. وقوع این رویدادها را میتوان سرمشقی برای جریان تکاملی پروژههای شهرسازی تاکتیکی در خدمت مدیریت شهری متکی بر رویدادهای کوچکمقیاس و امکان تحقق ابزار غیررسمی «حکمروایی طراحی شهری» در جهت ارتقا کیفیت محیط برشمرد.
دوره ۱، شماره ۲ - ( ۶-۱۳۹۹ )
چکیده
فضاهای شهری، نظیر خیابانها، میادین، بازارها و فضاهای باز از جمله مهمترین فضاها در بازتاب فرهنگ یک کشور و تأمین اجزاء و عناصر هویت آن هستند. کیفیت این فضاها بر نحوه انجام فعالیتها و میزان حضورپذیری آنها تأثیر گذار است. فضاهای شهری عرصه هایی برای تعاملات اجتماعی و فرهنگیِ مردمان هر جامعه هستند. زمینه سازی برای چنین عرصه هایی، نیازمند ایجاد تمهیدات کالبدی و عملکردی لازم است. هدف از این تحقیق ارائه راهکارهایی برای مناسب سازی فضاهای شهری به منظور وقوع رخدادهای فرهنگی و جمعی میباشد. برای انجام مطالعات میدانی محدوده بازار تهران انتخاب شد. انتخاب این محدوده به این دلیل بود که محدوده بازار تهران در بافت تاریخی و مرکزی شهر تهران واقع شده و از دیرباز محل آمد و شد مردمان و تعاملات اجتماعی بوده و همچنین بستر تحولات متعدد در طول تاریخ شهر تهران است. این محدوده جزء محدوده های هویت بخش شهر تهران نیز قلمداد میشود. روش تحقیق این پژوهش تحلیلی- توصیفی و با استناد به اسناد تاریخی و مشاهدات میدانی میباشد . در این تحقیق پس از مطالعات نظری و بدست آوردن چارچوب مفهومی، به شناخت و تحلیل محدوده مطالعاتی از طریق انجام مشاهدات میدانیِ کارشناس محور اقدام شده است. در ادامه برای تحلیل داده های تحقیق از جدول تحلیل سوات استفاده گردید. در پایان بر اساس تحلیل های جدول سوات اهداف عملیاتی ، راهبردها و راهکارهای کالبدی و عملکردی برای تحقق هدف اصلی پژوهش (مناسب سازی محدوده مورد مطالعه، برای برگزاری مراسم فرهنگی و جمعی ) ارائه شدند .
دوره ۱، شماره ۲ - ( ۶-۱۳۹۹ )
چکیده
در پژوهشهای حوزه شهر انسانمدار، دوچرخهسواری شهری عمدتاً در سایه مطالعات مربوط به پیادهها قرار گرفته است. عمده مطالعات مربوط به دوچرخهسواری این پدیده را ذیل رشتههایی چون مهندسی ترافیک، مدیریت شهری و حوزه سلامت قرار داده است و در این میان معدود مطالعاتی وجود دارد که نگاهی جامعهشناسانه و انسان شناسانه به این زیست متفاوت شهری داشتهاند. از طرفی با وجود مطالعات متعددی که به تجربه زیسته پیادهها در شهر پرداختهاند، مطالعات بسیار محدودی در راستای فهم بخشی از تجربه دوچرخهها در شهر انجام شده است. علاوه بر این مطالعات صورت گرفته در این حوزه غالباً از روشهای کمی برای رفع نیازهای زیرساختی و افزایش قابلیت دوچرخهسواری استفاده کردهاند، پژوهشهایی که مبتنی بر روشهای کمی و پوزیتیویستی صرفاً به پاسخهای کالبدی-فضایی دوچرخهسواران از جمله طراحی مسیرها،ایستگاهها و... پرداختهاند. پژوهش حاضر با هدف فهم تجربه زیسته دوچرخهسواری در شهر خودرو محوری چون تهران با نگاهی جامعهشناسانه و انسان شناسانه به آن با کاربست روش نوظهور خود مردم نگاری (همکارانه) انجام شده است. نتایج حاصل در قالب ابعاد چهارگانه تجربه زیسته (فضا، بدن، روابط اجتماعی و زمان) ارائه شده است که نشان میدهد دوچرخهسواران در شهر تجربه کاملاً متفاوت از پیاده و سایر افراد در ارتباط با شهر و دیگران میسازند که پژوهشهای کاربردی در حوزههایی چون طراحیشهری نیازمند فهمی بنیادین از این تجربههای زیستهاند تا بتوانند فضای شهری را به شکل مطلوبی به نفع دوچرخهسواران تغییر دهند.
دوره ۱، شماره ۳ - ( ۱۰-۱۳۹۸ )
چکیده
اهداف: در شهرها از حریم برای تامین نیازهای شهر و بهعنوان ابزاری برای محدودکردن ساختوسازهای غیرمجاز استفاده میشود و حریم، فضای مناسبی برای استقرار صنایع متنوع و مزاحم شهری است که امکان فعالیت آنها در محدوده شهرها وجود ندارد. پژوهش حاضر با هدف ارایه تحلیل راهبردی وضعیت نظام مدیریت سیاسی حریم منطقه شهری تهران انجام شد.
ابزار و روشها: پژوهش کاربردی حاضر از نوع اسنادی- تحلیلی در شهر تهران اجرا و با استفاده از رویکرد استراتژیک صورت گرفت. برای جمعآوری اطلاعات از مطالعات کتابخانهای و پیمایشی و برای ارزیابی شرایط درون سیستمی و برون سیستمی از مدل ترکیبی (AHP-SOWT) بهره گرفته شد. بنابراین فهرستی از متغیرهای اثرگذار تهیه و سپس با نظرسنجی از متخصصان امر، اقدام به وزندهی هر یک از متغیرها شد و عوامل داخلی و خارجی و راهبردها بهدست آمدند.
یافتهها: مجموع نمرههای نهایی عوامل بیرونی برای تحقق مدیریت یکپارچه حریم کلانشهر تهران ۴۸/۳ و برای عوامل داخلی ۶/۳ بود و راهبردهای قابل قبول برای مدیریت یکپارچه حریم کلانشهر تهران، راهبردهای تهاجمی (SO)تشخیص داده شد.
نتیجهگیری: مهمترین راهبردهای تهاجمی شامل تهیه طرح هادی برای روستاهای فاقد طرح، تدوین برنامه فراگیر حضور موثر سازمانها و نهادهای ذیدخل، شناخت و مکانیابی فضاهای مناسب در جهت استقرار فعالیتهای منطبق با عملکرد حریم شهر، نظارت جدی بر کاهش آلودگیها، برنامهریزی و طراحی و ایجاد زیرساخت سبز شهری، زمینهسازی برای ایجاد مشارکت موثر شهروندان و برگزاری همایش ملی و بینالمللی و تورهای حریمشناسی است.
دوره ۱، شماره ۳ - ( ۱۰-۱۳۹۸ )
چکیده
مقدمه: سازماندهی سیاسی فضای ایران در طول تاریخ حکومتداری از هخامنشیان تا رویکارآمدن سلسله پهلوی با فراز و نشیبهای متعددی از نظر میزان تمرکز اداری در پایتخت و سطوح مختلف اختیارات حاکمیتی به حاکمان محلی همراه بوده است. در دوره کشورداری مدرن و وارداتی پهلوی اول، ساختار اداری متمرکز موجب بروز مشکلات جدید برای خدماترسانی به مردم شد که میتوان به بوروکراسی و تبعیض در مناطق پیرامونی بهدلیل سوء مدیریت اشاره کرد. هماکنون نیز جامعه از تبعات ساختار اداری متمرکز رنج میبرد و بسیاری از مدیران و نخبگان کشور در پی استقرار ساختارهای محلی و غیرمتمرکز در قالب دولت محلی، حکومت محلی و مناطق یا شهرداریهای خودگردان هستند. اما با وجود تصریح قانون اساسی به وجود ساختارهای محلی و استقرار شوراهای اسلامی شهر و روستا در ایران، باز هم جامعه از پیامدهای مثبت ساختارهای غیرمتمرکز چندان بهرهمند نشده است. هدف این پژوهش اصلاح ساختار اداری محلی و غیرمتمرکز در ایران، بهویژه یافتن اولویت این اصلاحات در تشکیلات شوراهای اسلامی شهر در دو بخش اصلاح در ساختار و کالبد مدیریت شهری یا اصلاح محتوایی و سازوکارهای قانونی آن بود. این پژوهش ماهیتی توصیفی- تحلیلی داشته و یافتههای تحقیق به روش کتابخانهای به بررسی سیر تحولات منتهی به تشکیل ساختار محلی شوراهای اسلامی شهر و روستا پرداخت.
نتیجهگیری: سرانجام تجزیه و تحلیل و گزینش اولویت اصلاحات ساختار محلی مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت با بررسی مجموعهای از پژوهشها، عوامل ساختاری- کالبدی بیشترین عامل چالشی و اولویت صاحبنظران برای رفع عیوب سیستم موجود معرفی شده است.
دوره ۱، شماره ۳ - ( ۹-۱۳۹۹ )
چکیده
بکارگیری سرمایه اجتماعی در فرایند بهسازی خیابان های واقع در محلات سنتی، مستلزم شناخت فرآیند های شکل دهنده به سکانس ها در طول زمان است. هدف پژوهش حاضر معرفی چارچوبی جهت به کارگیری سرمایه های اجتماعی در بهسازی محیطی و نگهداری مسئولانه سکانس های مرتبط با محلات در خیابان است. پرسش پژوهش آن است که چگونه می توان نقش امروزین خیابان به عنوان عنصر جداکننده محلات را به عنصر پیوند دهنده ی آن ها تبدیل نمود؟ پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی در ۳ فاز ۱- تبیین چارچوب مفهومی مرتبط جهت ورود به بستر پژوهش ۲- تحلیل و بحث در خصوص یافته های عینی و ذهنی و ۳_ رتبه بندی راهبردهای مشارکت موثر و تحلیل کیفی داده ها را به انجام رساند. ابزار سنجش، پرسشنامه نیمه ساختار یافته و استفاده از آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار SPSS در راستای سنجش معیارها و پاسخگویی به پرسش ها بوده است. بستر پژوهش خیابان امام خمینی و محلات مجاور آن می باشد. بر اساس جمعیت جامعه آماری پژوهش، حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران ۳۷۸ نفر محاسبه شد. شاخص های پژوهش، دعوت کنندگی، تظاهر شخصیت محله در لبه خیابان، شفافیت و عمق بخشی به لبه خیابان و احساس تعلق و رفتارهای مسئولانه محیطی می باشند. بر اساس نتایج پژوهش گویه های مرتبط با طراحی ورودی های همخوان با هویت تاریخی محلات و تداوم فعالیت های تفریحی و گردشگری در لبه و بافت درونی محلات، در جهت هویت بخشی به سکانس های خیابان از اهمیت بالاتری برخوردارند.
دوره ۱، شماره ۳ - ( ۹-۱۳۹۹ )
چکیده
با توجه به مزایای حس مکان برای فرد و جامعه، رو به رشد بودن روند سالمندی در ایران، اهمیت حضور آنان در فضاهای شهری به عنوان سرمایهی اجتماعی و تاثیر محیط بر سطح عملکردی و حس مکان آنان توجه به ترجیحات محیطی این گروه جمعیتی حائز اهمیت است. هدف این پژوهش، بهبود رابطه مکان و سالمندان و شناسایی عوامل موثر بر شکلگیری حس مکان سالمندان است. تحقیق حاضر در چارچوب روششناسی کیفی و از نوع تحلیل محتوی است. دادهها با کمک تکنیک مصاحبهی عمیق نیمهساختاریافته جمعآوری شده و حجم نمونه با اشباع نظری مشارکت کنندگان مشخص شده است.
مورد پژوهش در تحقیق میدان راهآهن تهران است؛ این میدان به عنوان پلازای ساختمان تاریخی راهآهن و یکی از دروازههای کلیدی پایتخت ایران، در منطقهی ۱۶ شهرداری تهران واقع شده است. دادههای گردآوری شده در قالب ۱۹ شناسه، ۵ مفهوم و ۳ مقوله کدگذاری شدهاند. مقولات شامل ارتباط با مردم، کارایی فضا و هویتمندی فضا میباشند. مفاهیم عمده نیز عبارتند از: جامعهی استفاده کننده از فضا، مدیریت فضا، امکانات و تسهیلات فضا، انسجام فضایی و پیشینهی فضا. نتایج این پژوهش نیز نشان داد که نگاه سالمندان تنها به کالبد فضا محدود نیست و استفادهکنندگان از فضا نیز بر حس مکان آنها تاثیر میگذارند. همچنین مدل پیشنهادی این تحقیق میتواند راهنمایی برای طراحان و برنامهریزان شهری باشد تا با توجه به شناسههای استخراج شده، بر حس مکان این گروه جمعیتی تاثیر مثبت گذارند.
دوره ۱، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۳۹۹ )
چکیده
معلولان مانند سایر افراد حق دارند که به راحتی در فضاهای شهری به ویژه معابر و پیاده رو ها تردد کنند و در این رابطه با مشکل و مانعی مواجه نباشند. رعایت نکردن قوانین مناسبسازی و رفع موانع معماری در سطح شهر مشکلات عدیدهای برای افراد معلول، جانباز، افراد کم توان، سالمندان و ... ایجادکرده است. هدف پژوهش حاضر ایجاد معابر شهری منطبق با نیازهای معلولین میباشد. جامعه آماری پژوهش مسئولین ذیربط در شهرداری و سازمان بهزیستی مناطق ۲ و ۱۰ شهر تهران و همچنین معلولین ساکن و در حال تردد در سطح مناطق مذکور میباشد که از روشهای نمونههای در دسترس یا نمونههای اتفاقی استفاده شده است برای محاسبه حجم نمونهی معلولین و جانبازان از روش کوکران استفاده شده است. و به طور تصادفی ۳۸۴ نفر از معلولین و ۱۶۴ نفر از مسئولین مورد ارزیابی قرار گرفتند. به منظور گردآوری دادههای پژوهش، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد و تجزیه و تحلیل دادهها، با نرمافزار spss انجام شد. یافتههای پژوهش نشان داد که در منطقه ۲ و ۱۰ تهران مناسب سازی مطابق با استاندارد صورت جزئی صورت گرفته است و در صورت اجرای ضوابط متناسب با نیاز جامعه معلولین تردد سایر افراد جامعه نیز بهبود می یابد. در شرایط کنونی کم بودن سهم جامعه معلول از کل جامعه در سرشماریها؛ نبود کفایت منابع مالی شهرداریها و نبود درک ضرورت اجرای ضوابط و مقررات متناسب با نیاز جامعه معلولین از سوی مسئولین ذیربط از اهم دلایل عدم انطباق معابر متناسب با نیاز معلولین میباشد.
دوره ۲، شماره ۱ - ( ۱-۱۳۹۱ )
چکیده
منابع طبیعی بستر حیات و گنجینه ای ارزشمند است که از سالیان دور برای انسان به یادگار مانده است؛ استفاده بی رویه و نادرست از آن می تواند اثرات غیر قابل بازگشتی برای محیط زیست و ادامه زندگی ایجاد کند. در این میان خاک یکی از عناصر ارزشمندی است که مراقبت در حفظ آن مانند سایر عناصر برای ادامه حیات ضروری است. مطالعات زمین شناختی نشان می دهد که خاکی که امروزه در اختیار داریم حاصل میلیون ها سال است و مصرف بیرویه و از بین بردن منابع آن غیر قابل بازگشت است. یکی از حوزه هایی که می تواند در حفظ یا از دست رفتن منابع خاک و تخریب محیط زیست نقش موثری داشته باشد، حوزه معماری است. در این مقاله به بررسی یکی از قدیمی ترین و پرکاربردترین مصالح ساختمانی ساخته شده از خاک، یعنی آجر و نقش آن در حفظ یا نابودی منابع خاک و تاثیر آن بر محیط زیست شهر تهران می پردازیم. ساخت و تولید آجر با اینکه میراثی از گذشتگان ما است و موجب هویت بخشی به معماری ایرانی ما می باشد، میتواند موجبات بر هم زدن محیط زیست را از طریق برداشت بی رویه و غیر اصولی خاک فراهم کند.
دوره ۲، شماره ۳ - ( ۵-۱۳۹۶ )
چکیده
در این پژوهش، نخست بنابر جایگاه و رسالت ادبیّات تطبیقی- بر بنیان دیدگاههای مکتب امریکایی، که تأکید بر مطالعات زیباشناختی، میانرشتهای و بینافرهنگی از ویژگیهای برجستۀ این نظریه است، پیشرفته و با هدف بیان وجوه شباهتها و تفاوتهای شعری و به روش تطبیقی- تحلیلی با استناد به شواهدی از اشعار دو شاعر به بررسی این مضامین پرداخته است. یافتههای پژوهش بیانگر این است که این دو شاعر دارای مباحث مشترکی همچون انتظار و طول غیبت (مناجات و دعا، بشارت به ظهور و امید به فرج)، برپایی عدالت، از بینبردن ظلم و ستم و... بودهاند؛ در این میان افتراقاتی همچون؛ گریه بر انتظار، امید به فرج و پرچمداری ولایت الهی در زمینۀ مهدویت، جلوهای خاصّ به شعر خوشدل تهرانی بخشیده است. نتایج نشان میدهد که اشعار مهدوی خوشدل به سبب خلق تصاویر ادبی زیبا و مضامین گوناگون، نمود برجستهتری نسبت به اشعار سیّدحسن شیرازی دارد و از تأثیرگذاری بیشتری بر مخاطب برخوردار است.
دوره ۲، شماره ۳ - ( ۱۰-۱۳۹۹ )
چکیده
استان تهران به دلیل استقرار پایتخت، کلان شهر تهران بیشترین تغییرات شهر و شهرنشینی را به خود دیده است. سوال این است که تحولات جمعیتی شهری استان تهران چه پیامدهایی داشته است؟ بنابراین این پژوهش سعی دارد پیامدهای تحولات جمعیتی استان تهران بر شبکه شهری آن را طی سالهای ۱۳۵۵-۱۳۹۵ بررسی نماید. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و نوع آن استنباطی است. دادهها به شیوه کتابخانهای استخراج و با استفاده از مدلهای برنامه ریزی منطقهای ازجمله رتبه-اندازه شهر و شاخص نخست شهری، ضریب آنتروپی و نخست شهری و منحنی لورنز و ضریب جینی تحلیل شدهاند. نتایج یافتهها نشان میدهد، افزایش جمعیتی شهری در استان تهران برخاسته از پراکنده رویی کلانشهر تهران است و تمرکز جمعیت شهری در قسمت غربی استان به تبعیت از راههای ارتباطی بیشتر از جهات دیگر آن بیشتر است با اینکه شهرهای متوسط تا حدودی گسیختگی فضایی در شبکه شهری استان را ترمیم کرده، با توجه به مدل رتبه-اندازه همچنان فاصله بین کلان شهر تهران با سایر شهرهای استان بسیار زیاد است و تعادل در شبکه شهری استان وجود ندارد. ضمن آنکه جمعیت شهری نه به صورت یکنواخت بلکه به صورت خوشهای در پیرامون کلان شهر تهران و در مرتبه بعد شهرهای متوسط مستقر شدهاند.
دوره ۲، شماره ۳ - ( ۱۱-۱۴۰۰ )
چکیده
اهداف: هدف از این پژوهش، معرفی الگوی اکوویلیج بهعنوان رهیافتی کارآمد در جهت پایداری سکونتگاههای انسانی و پاسخی مناسب به چالشهای موجود در روستاشهرهایی که در مواجهه با توسعه فیزیکی شهرها قرار گرفتهاند، میباشد.
روشها: روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی میباشد. بدینصورت که در بخش نظری به بررسی و استخراج اصول اکوویلیجها از طریق بررسی و تحلیل متون (روش اسنادی) پرداخته شده و چارچوب مفهومی و اهداف عام توسعه پایدار روستاشهرها مبتنی بر الگوی اکوویلیج تدوین گردیده است. در بخش مطالعات تجربی، مطالعات میدانی و بازدید از محل بهمنظور شناخت بهتر نمونه پژوهش و آشنایی با مسائل آن صورت گرفته و چارچوب طراحی شهری روستاشهر فرحزاد پس از انتخاب گزینه مفهومی برتر بر اساس تکنیک فرایند تحلیل سلسهمراتبی تدوین گردیده است.
یافتهها: بر اساس یافتههای پژوهش، الگوی اکوویلیج دارای چهار بعد اصلی زیستمحیطی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و هیجده اصل میباشد که در روستاشهر فرحزاد، بعد زیستمحیطی و سپس بعد اجتماعی و اقتصادی دارای بیشترین اهمیت میباشند. چارچوب انتخابی روستاشهر فرحزاد بر اساس تکنیک فرایند تحلیل سلسهمراتبی، بر مبنای تأکید بر نقش گردشگری و مسکونی روستاشهر و در نظر گرفتن دو محدوده محلی و گردشگری میباشد.
نتیجهگیری: الگوی اکوویلیج، الگویی همهجانبه در راستای توسعه پایدار روستاشهر فرحزاد و روستاشهرهای هدف میباشد. اصول و اهداف اکوویلیج هر دو بعد ماهوی و رویهای را در برمیگیرد که با فرایندی از پایین به بالا و مشارکت ساکنان و نهادهای محلی انجام پذیر میباشد.
دوره ۲، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۳۹۱ )
چکیده
تعیین ارتباط اهمالکاری سازمانی با برانگیختگی شناختی و فرسودگی شغلی هدف این پژوهش است. روش: روش انجام پژوهش توصیفی- همبستگی است. دادههای مورد نیاز با استفاده از مقیاسهای اهمالکاری سازمانی، برانگیختگی شناختی و فرسودگی شغلی مسلش در نمونهای ۱۰۰ نفری از کارکنان ادارههای دولتی استان تهران که به طور تصادفی چند مرحلهای انتخاب شده بودند، به دست آمد و با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و روش تحلیل مسیر تجزیه و تحلیل شد. یافتهها: نتایج ضریب همبستگی نشان داد که اهمالکاری سازمانی با برانگیختگی شناختی (۴۰۲/۰=r،p≤۰/۰۱ ) و فرسودگی شغلی (۴۳۲/۰=r،p≤۰/۰۱ ) ارتباط مثبت و معنادار دارد. اما ضریب همبستگی بین فرسودگی شغلی و برانگیختگی شناختی (۱۹۱/۰=r،p≥۰/۰۵ ) معنادار به دست نیامد. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که ارتباط اهمالکاری سازمانی و فرسودگی شغلی مستقیم میباشد و برانگیختگی شناختی نقش واسطهگری ندارد. این مدل تأیید شد. نتیجهگیری: در میان کارکنان ادارههای دولتی استان تهران سطح اهمالکاری سازمانی بر سطح فرسودگی شغلی تأثیر دارد. از این رو برای کاهش فرسودگی شغلی مداخلاتی در جهت کاهش اهمالکاری سازمانی توصیه میشود. واژگان کلیدی:اهمالکاری سازمانی، برانگیختگی شناختی، فرسودگی شغلی، کارکنان ادارههای دولتی تهران.
دوره ۲، شماره ۴ - ( ۱-۱۴۰۰ )
چکیده
اهداف: هدف این نوشتار، تبیین جایگاه انسان در طراحی شهری و ابعاد و کیفیتهای طراحی شهری انسانمدار و ارزیابی آن در محدوده میدان تجریش تهران است
روشها: این پژوهش با رویکرد کمی و کیفی و روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و پژوهش میدانی است که در بخشهای نظری و میدانی، با کاربست شیوههای مطالعه اسنادی و کتابخانهای، توزیع پرسشنامه و تحلیل آماری و کیفی آن و برداشتهای میدانی انجام شده است.
یافته ها: طراحی شهری دانش، هنر و حرفه ای است که ساماندهی کیفیات محیطی عرصه های شهری و همگانی بیرونی موضوع آن است. این رشته میتواند تمایلات و رویکردهای متفاوتی را در ابعاد فنی، سیاسی، مدیریتی، علمی، اجتماعی داشته باشد. جایگاه انسان در هرکدام از رویکردهای طراحی شهری میتواند بسته به مبانی آن رویکرد متنوع باشد. رویکرد مدرنیستی به انسان، شهر و طراحی شهری، جایگاه انسان را به پدیدهای فنی و جهانشمول بدون توجه به ابعاد اجتماعی، فرهنگی و زمینه های بومی تقلیل داد.
نتیجه گیری: نتایج این پژوهش بیانگر آن است که طراحی شهری انسان مدار، مطالعه و طراحی عرصه های عمومی و همگانی بهمنظور ارتقاء بخشیدن به کیفیتهای محیطی بهعنوان محملی برای کمک به شکوفایی انسانهاست و کیفیتهای آن برای کاربست در برنامه ریزی و طراحی شهری عبارتند از: هویت و خوانایی، پایداری زیست محیطی، پایداری اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی، ایمنی و امنیت، کارایی و تنوع، پیاده مداری و سهولت دسترسی، پیوستگی و یکپارچگی، تناسبات و مقیاس انسانی، آزادی، انعطافپذیری، سرزندگی، جذابیت و غنای حسی، عدالت. در نمونه مورد مطالعه، مرکز تجریش تهران، با زمینه های ارزشمند طبیعی، تاریخی، اجتماعی و فرهنگی، مسائل و مشکلات متعددی بهویژه در حوزه فضایی و ترافیکی داراست. تحلیل این محدوده، با تکنیک سوات و کیفیتهای مذکور میتواند به خلق فضاهای شهری و محیطزیست انسان مدار منتهی شود.